 |
| Fshati Kryezi-Puke (Lagjet Myslimane). Fotografi eshte bere nga Gezim Kopani , pikerisht nga Minarja e Xhamis se Brahajve |
Fshati Kryezi eshte i vendosur perbri burimeve te lumit
Fan i Madh. Fshati ndodhet ne verilindje te Fushe Arrezit. Sipas te dhenave thuhet se fshati Kryezi eshte fshat i hershem. Thuhet se
Kryeziu dhe
Dizdari i Pukes jane prej deres
Princenore Ziu, dhe Ziu u rujt tek fshati qe mban emrin
Kryeziu .
Fshati Kryezi ka dy besime, myliman dhe katolik. Sipas historianeve ne kete fshat kemi fisin Kabash dhe Gjeçaj. Nga fisi i
Kabashit kemi lagjen e
Zotnive , tek e cila jane:
Arifaj,
Dervishaj,
Brahaj e
Murataj.
Nga fisi i
Gjeçajve kemi:
Aliaj,
Gjinaj e Gegaj,
Qukasit (ardh nga Kuzhneni),
Oroshi (ardh nga Mirdita)
Mardodaj (ardh nga Temali)
Mehaj (ardh nga Puka),
Gojani ,
Berisha,
Toplane,
Dushman (ardh nga Duzhmani)
Thuhet se diku rreth shekullit
XVII vjen nga fshati Iballe nje burr dhe nje grua te cilet u shtuan. Ate filluan te punesojne bujk ne tokat e zotnive . Zotnit e Kryeziut kishin fshatin Bardhet (Kryezi) Qaf Mali dhe Sigurin e udhes se karvaneve .
Disa bujk filluan te krijone jetesen ne kete zone. Disa thuhet se kan ardh ne kete fshat per nje jete me te mir e disa te tjere per tju larguar gjaqeve.
Thuhet se rebelimi i organizuar kunder Mustafe Pashe Bushatliut me
1825 ne Kalan e Shkodres te ken pasur gisht nder te tjere edhe familje te njohura te Pukes, Iballes dhe Kryeziut.
Ne nje dokument te
Mustaf Pash Bushatliut thuhet: "...
disa haramzade te cilet te debuem prej Tirane i rane ne dore oxhakut tone dhe u strehuen ne Shkoder...Vojvoda i Iballes Shaban Aga, Numan Aga dhe Salih Aga Kryeziu ambicioz per kolltuqe... i ran kalas ne nje kohe qe nuk ishte kush brenda dhe filluan me shti pushke nga te kater anet."(1)
Mbas shtypjes se revoltes ku u vrane nente persona dhe u zun rob njezet te tjere,
Mustaf Pash Bushatliun dergoj
Bajram Himalok Kajmekam ne Puke me qellim ndeshkimin e rebeluesve , duke kaluar me rreth 180 ushtar neper fshatin Qerret, Dedaj, Midhe, Sapaç duke hyre keshtu ne fshatin Iballe.
Deri ne Kryezi shkuan pa ndonje problem. Lajmetaret dhane lajmin Bajram Himalokut se edhe fshati Kryezi njeh pushtetin e Pashes. Keshtu Bajram Himaloku ju drejtua lagjes se Zotnive. I pari i vendit
Ibrahim Aga (kusheri me Salih Agen) kishin marr masat duke larguar familjen e tij, pasi ata kishin pergatitur nje prite kunder Kajmekamit. Sigurisht ne ne prit ra Bajram Himaloku (Kajmekam) ku mbeti i vrare. Per kete akt kan mbetur edhe vargjet:
"Puke e Iballe,njizet e kater pare!
Mos te ishte Gojani as ato si bani."
Kjo pasi tregohet se nje gojanes Spaç, nje prej shoqeruesve te kajmekamit , paska pyetur se cfare eshte "pushka" dhe, kur ka degjuar se ishte vrare kajmekami, paska shti ne drejtim te Zotnive te Kryeziut. Nderkohe qe xhenazen e kajmekamit e varrosen ne rrethimin e xhamise se fshatit Kryezi dhe se unazen e kushtueshme ia vendos ne varr.
Po ashtu edhe nje gure te gdhendur ia vendoset tek koka.(2) Ne keto kushte
Mustaf Pasha u revoltua dhe dergoj Kapedanin e Mirdites te quajtur
Lleshi i Zi.
Lajmi arriti dhe
Prend Miria kishte ndihmuar zotnit e Kryeziut per te udhetuar drejte
Gjakoves. Kur
Lleshi i Zi arriti ne Kryezi dogji kullen e zotnive dhe vari
Prend Mirin, ndersa
Rexhep Agen (i brahajve) e beri te parin ne Zotnit per shkak se nuk kishte qene pjese e vrasjes se Kajmekamit .
Rexhep Aga qendroj i pare rreth
15 vite(3), kjo si shperblim per bindjen dhe rrespektin ndaj
Mustaf Pashe Bushatliut.
Me te arritur ne Gjakove
Ibrahim Aga gjeti mbeshtetjen prej banoreve te
Gjakoves. (4) po ashtu ai gjeti mbeshtetje edhe prej Begollit te
Pejes. Ai u be pleqnar shume i njohur ne rrethinat e Pejes dhe Gjakoves.
Pas rreth
15 vitesh u be pajtimi me Bushatlite, per me teper ata i dhane nje bije te tyre per grua te dyte
Ibrahim Ages. Nga kjo martese lindi
Mehmeti i cili kujtohet si
nip Shkodre.
Mehmeti u shkollua ne
Shkoder ku u be figure e njohur sidomos ne mbeshtetje te
Lidhjes Shqiptare te Prizrenit, dega Shkoder. Ne kryezi ruhet toponimi me emrin "
Livadhi i Brahimit"(5) i cili ndodhet ne veri perendim te fshatit Kryezi ne drejtim te
Nderlymenave.
I biri i Ibrahim Ages ,
Mehmeti qendroj ne Shkoder ku u vra ne mbrojtje te
Hotit e te
Grudes, dhe se varri ndodhet tek
Xhamia e Plumbit Shkoder.(6)
Levizjet demografike te Zotnive te Kryezit jane te Shumta. Ata i gjejme ne fshtin Iballe, Gjakove, Peje dhe Prizren. Madje nje mik imi (R.B.) nga Turqia paska shikuar disa potime qe une kisha bere per fshatin Kryezi dhe kishte pyetur
Gazmend Kryeziun se a e njeh Gezim Kopanin? Ai kishte thene jo. Keshtu miku im me vuri ne kontakt me Gezmendin dhe pasi kaloj pak kohe u takova me ne Prizren. Ai me pohoj se babai i ti cdo here me ka thene se origjina jone eshte nga Kryeziu i Pukes.
Ne punim...
Pergatiti
Gezim KOPANI
_______
1.Meçi Xhemal, "Kabashi Puka qe ne lashtesi 2"
2.Po aty.
3.Po aty.
4.Te cilet me pare ishin vendosur ne Gjakove e vende te tjera.
5.Livadhi i Ibrahim Ages
6.Po aty.
Shpendi eshte djali i Kapllan Ismail Laçit. Ai lindi ne vitin 1925.Gjate jetes se tij ai njihej si burre i mencur duke ndjekur shembullin e babait te tij Kapllan Laçit. Ashtu si dhe babai i tij Shpendi u angazhua vullnetarisht ne Misionin e Pajtimeve.
Po ashtu Shpend Kallan Laçi si figure e larte e popullit dhe te Atedheut ne lufte kunder pushtuesit nazifashit , ka gezuar statusin e Veteranit te Luftes.(2)