Raprot ne lidhje me situaten e pergjithshme te Vilajetit te Shkodres. 13 prill 1880
Sipas raportit te Mehmet Izzet Efendiut Vilajeti i Shkodres ne vitin 1880 zoteronte rreth 35.000 njesi banimi (hane) 2/3 e te cileve perbehet nga malsoret qe jetojne ne zonat malore , ndersa 1/3 jetojne ne qytet, kasaba dhe fshatrat qe gjendn ne pjeset fushore, gjysma e 2.600 njesive te banimit (hane) qe ndodhen ne qyetet perbehen nga myslimanet, gjysma tjeter e saj nga katoliket , ndersa 130 njesi banimi (hane) jane ortodoks, 1/5 e malsoreve te vilajetit jane myslimane, ndersa pjesa tjeter katolike.
Gjendja ekonomike e katolikeve dhe ortodokseve qe merrem me tregti dhe artizanat, krahasuar me gjendjen ekonomike te myslimaneve qe merren me bujqesi, eshte me e mire. Pjesa derrmuese e popullit te Shkodres flet gjuhen shqipe. Banoret e qendres se Vilajetit te Shkodres dhe banoret e Kazave te Lezhes, Ulqinit, Tuzit, Pukes dhe Mirdites jane te falur nga detyra e ushtrise dhe dhenia e disa lloje taksash, ndersa malsoret qe jane te varur drejperdrejte me Shkodren apo ne varesin e kazave te siperpermendura jene te liruara nga çdo lloj detyrimi shteteror.
Vazhdojne punimet botore me qellim ngritjen e nivelit ekonomik te popullsise si dhe punimet per venien ne pune te pyjeve si dhe tenderin dhe shperndarjen per shfrytezim ndaj popullit te pasurive nentokesore qe zbulohen. Nje pune e madhe po behet per vendosjen ne banesa dhe plotesimin e nevojave te nevojtareve qe gjenden brenda viljaetit te cilet perbehen nga dy grupe te medha;
Te shperngulurit qe kapin shifren mbi 12.000 persona dhe Nevojrtaret vendas, rritja e numrit te te cileve eshte shtuar jashtezakonisht shume pas thatesires se madhe (te vitit 1879) dhe permbytjeve te medha qe jane perjetuar ne vitet e kaluara.
Banoret qe jetojne ne malet e Hotit, Grudes, Kastratit, Shkrelit, Reçit me Lohjen te cilet gjenden ne pjese veriore dhe verilindore te qytetit te Shkodres jane organizuar administrativisht nen nje njesi qe njihet me emrin "Gjashte Malesit (Cibali Sitte)", e njejta gje mund te thuhet edhe per malesoret e Shales dhe Shoshit si dhe ata qejetojne ne kazate e Mirdites dhe Pukes te cilet posedojne nje menyre administrimi te dallueshem nga te tjret.
Para disa kohesh personi i quajtur Bib Pasha qe u shfaq ne Mirdite duke u mashtruar nga premtimet qe i kinin bere fuqit e jashtme , shpalli Principaten Shqiptare, po kjo ndermarrje problematike e tija u zgjidh ne saje te mesave paraprake qe kishte marr valiu i Shkodres Ismail Haki Pasha, por serisht pas disa kohesh doli ne skene, i biri Preng efendiu ne sajte te nxitjeve te fshehta qe i bente qeveria malazeze i pat hyre se njejtes rruge te mosbindjes, por ne perfundim te marrveshjes qe u be me te, Prenga shpalli serish publikisht varesine e tij ndaj qeverise otomane, nderkohe jane duke u bere shetitjet e nevojshme neper zonat e malesise qe te pergatiten raportet e nevojshme ne lidhje me to, ne baze te te cilave do te behen edhe punimet e nevojshme referuese."
Raport i shkruar nga:
Es Sejjid Mehmet Izzet
Pergatiti
Gezim KOPANI
