Rruga Antike dhe Historia e Pukës në mitologji

Posted by Gezim Kopani on
Qyteti i Pukes ne vitin 1952

Rruga Antike dhe Historia e Zones se Pukes 
Nje trashegimi mijeravjeçare ne zemer te Alpeve Shqiptare

Qe ne lashtesi, permes territorit te sotem te Pukes kalonte nje nga rruget me te rendesihme te Shqiperise antike, rruga Lis - Rataria. Kjo rruge, e perdorur qe perpara pushtimit te Ilirise nga Romaket , ishte pjese e nje rrjeti te rendesishem qe lidhte krahinat e veritut me pjeset e tjera te vendit dhe me gjere.

Via Publica , Rruga Romake neper Puke 

Me ardhjen e romakeve, pergjate kesaj rruge u ndertuan disa keshtjella mbrojtese, disa prej te cilave kishin kapacitet per te per 1000 kalores. 
Disa nga keshtjellat me te njohura te ndertuara pergjate kesaj rruge jane: Keshtjella e Vigut , Pukes , Micojit , Fletit , Trun etj. Romaket e quanin kete rruge Via Publica , ndersa gojedhena te ndryshme thuhet se ajo quhej si " Udha e Pukës " , e cila lidhte Lezhen me zonat e tjera si; Vau Dejsi etj.
Nga Lezha ne drejtim te Vigut , rruga ndiqte bregun e lumit Drin , dhe pikerisht per kete arsye, zona e Vigut mori kete emer , pasi fjala "Vig" do te thote: Urë. Nga Vigu , rruga vazhdonte ne Kaftall, Korthpul , Puke etj duke u kthyer ne nje arterie jetike per levizjen dhe zhvillimin e zones.
Thuhet se pergjate kesaj rruge u ndertuan 30 ura prej guri , nje fakt qe deshmon per rendesin strategjike dhe ekonomike qe ajo kishte ne lashtesi.

Origjina e emrit Pukë 

Ne vitin 572, perandor i Bizantit u be Justiniani i Madh (482-565), i njohur per veprat e tij ndertimore dhe reformuese, kishte keshilltar historianin e njohur Prokopi i Çezares. Prokopi ne vepren e tij "Peri Ktismanton" permend ndertimin e disa keshtjellave te ndertuar nga Justiniani. Nder te tjera Prokopi vendin Ad Picarias e shenon me emrin Pukae, qe mendohet te jete identifikimi i hershem i Pukes se sotme. Sipas gjuhetarit te njohur Eqerem Çabej, "Ky emertim (Via Publica) mund te kete ndikuar ne formimin e emrit Puke." 
Gjate periudhes Osmane, rruga u vu nen mbikqyrjen e princit Progon Dukagjini, i cili , pasi peqafoi fene islame, mori pergjegjesin e ruajtjes se saj. Gjate sundimit te tij, edhe zona e Zadrimes gezoi autonomi, si rezultat i nje marreveshje te veçante te bere me Sulltanin.

Nga Justiniani i Madhe tek Familja Dukagjini 

Gjate shekullit te shek. XV, veçanarisht rreth vitit 1448, shume banore te Pukes u shperngulen drej Kalabrise, ne Itali. Atje , per te ruajtur lidhjet me vendlindjen, i dhane femijeve te tyre emra qe i lidhnin me Puken, siç eshte rasti me emrin Puhëriu , qe mendohet te jete forme e trasformuar e emrit Pukjan. 

Mitoligjia vendase - Legjenda e Kshetes 

Si shume popullsi te tjera shqiptare , edhe banoret e krahines se Dukagjinit pra Pukes e lidhin prejardhjen e tyre me legjenda dhe mitologji pagane. Nje nga ato per Puken eshte permendur nga studiuesit i mitilogjise shqiptare , Mark Tirta: 
"Buze Drinit, nje djale i ri, bari po kulloste dhite. Ai shikoj nje Flokshe (Kzheta) , qe doli buze lumit dhe po ngrohej ne diell mbi nje shkemb. Me nje marifet, bariu e zuri dhe e çoi ne shtepin e vete si nuse. Per shtate vjete ajo nuk foli. Pas dy vitesh ajo lindi nje djale. Ne vitin e shtate, burri e shterngoi qe te fliste, por ajo serisht nuk foli. Kur ai beri sikur do tia vrishte femijen, ajo nga frika, foli dhe tha:'More ne qafe mua dhe veten me kete qe bere!' Sa vjet qendrova pa fol, aq dhena (Bajrakë) te Pukes do te sundoje djali im. Qendrova shtat vjet pa fol, dhe fjali do te jete i pari ne shtat dhena (Bajrakë)."

Pergatiti
Gezim Kopani

Web 2

Loading...

Më të lexuarat e muajit

Kush quhet Shpi e madhe ?

" Shpi e madhe ka gjind e gja , sofer e za "  (Kabash , Puke) * Dikur ne veriun e Shqiperise permenden " Shpi e Madhe " apo " Shpi ne Za " , kjo per shkak te veçrive te Shtepise se madhe e cila quhej " Shpi me Za " (Shpi n'Za) . Shpi ne Za do te thote:  " Shtepi e madhe ose Shtepi me Emer. Sipas tradites Shpi me Za i eshte thene asaj shtepie e cila kishte shume pjestar , burra , gra , femije por edhe begeti e bereqet" . Shpi ne Za kuptohet edhe per trimerin e burrave te shtepise se madhe. pershembull eshte njohur shprehja " Burr e pushk " . Shpi ne Za jane edhe shtepit te cilat ishin fisnike dhe qe ka nxjerr figura te shquara siç eshte shprehja: " Burr Dheu " me te cilen kuptohet: "Burre Kuvendi , burr qe ben pleqni. Shpi me Za kuptohet edhe Shpi Fisnike qe ka prit e percjell, pra qe u ka shtru Sofren e bukes te gjitheve. Ne  Kabash , Puke  etj eshte njohur shprehja:  "Shpi e madhe ka gjind e gj...

Isha e zën në ciklonin tim

Harta e Palestines ne vitin 1804 Ne vitin  1978  shtypi i Shqiptarise u njoh me poezit e  Makbula al Shalak  (dtl. 1921) . Perveç krijimtaris per femije ajo u be e njohur me poezit:  "Kenga e Zemres - Uganijjatu kalb"  dhe "Nena e therur"  poezi kushtrimi ne mbrojtje te Palestines, duke e ndjer klithmen e nenes se therur e cila kerkon ndihme , por kjo nuk mund ti pergjigjet per shkak te perçarjes. Nder te tjera ajo shprehet: " isha e zënë në ciklonin tim në grindje me vëllezërit , ne s'jemi vllezër se jetojmë përherë në grindje dhe nuk bashkohemi fare." Pergatiti Gezim KOPANI

I moshuari 92 vjeç Zenel Aga me mallë kujton traditen e festimit të Bajrameve

Ne prag te Kurban Bajramit zhvillova nje vizite ne fshatin Iballe. Ndalesen e radhes e bera ne shtepin e Zenel Mustaf Ages , plot 92 vjeç . Me gjithe ato vite ai sebashku me djalin e tij z.Rasim na priti ne bahçen e shtepis se tij. Gjate qendrimit meqe jemi edhe ne prag te festes se Kurban Bajramit ra biseda e tradites se familjeve myslimane te fshatit Iballe. Myslimanet e fshatit Iballe jane ne dy fise: a) Fisi Kabash dhe b) Nje pjese e Fisit Thaç . Dhe pse ne mosh te thyer Zeneli per habi mban mend shume ngjarje historike si dhe personazhe te ndryshme, mjafton qe ta degjosh. Nder te tjera ai tha:  "Myfti Zoti ua shperblefte per xhamin qe bat dhe kushdo qe ka ndihmu. Une e mbaj mend, qe i vogel jam fal ne kete xhami, se kjo xhami eshte aq e vjeter sa baba im , Mustafa thote se gjyshi i tij ka degju prej babes tij se; xhamia eshte aq e vjeter sa nuk mbahet mend. Ne kete xhami jane fal disa hoxhallar . Une mbaj mend Hoxh Bishen , ka pas ba falje edhe Mustaf Baftia (Kurtalia). Ku...

Porti i Shëngjinit dhe lashtësia e tij pagane

Porti i Shengjinit , Lezhe  Ne lashtesi porti i Shengjinit njihej me emrin Nimfeu (Nymhpaeum). Edhe Jul Çezari thuhet se tek "Lufta Civile" kete port e ka quajtur: "Porti Nimfeum" . Nimfeu eshte fjale e vjeter greke me te cilen kuptohet: Femer e mrekullive apo çudiberse - Hyni. Ndersa ne kuptimin e ngusht do te thote: Grua e re (Nuse). Sipas mitologjise Nimfeu ishte nje grua hyjni dhe shume e bukur e cila banonte ne malet me pyje, prane vend burimeve ujore. Sipas mitolologjis Nimfeun e lidhin me bukurit e natyres dhe burimet e saj te cilat bekoheshin nga Nimfeu, Kur kjo ndodhte uji behej sherues dhe ai qe kishte ate fat do gezonte fuqi hynore, ndryshim te formes deri tek fuqia e parashikimeve. Sipas mitologjis Nimfeu kishte veti shtimi, ndaj ate e gjejme tek: Nimfeu i krojeve, burimeve ujore, maleve, pemeve etj. Nimfeu eshte lloj besimi pagan ne te cilen besonin ne forcen e sherimit, fuqis, bukuris etj. Ne veriun e Shqiperise , sidomos ate te Pukes ne fshatin Meçe...

Nje qytet do kishte me shume vlere nese ruan traditen dhe objektet e vjetra

Kroni i vjeter i Ali Ages se I-re - Pukë (1936) Nje qytet do kishte me shume vlere nese ruan traditen dhe objektet e vjetra! Ne biseda te ndryshme shume qytetar me shqetesim flasin per ate qe i ka ndodh dhe po i ndodh Pukes. Ku me qellim ku paqellim duke lene ne harres traditen dhe historin e vyer te ketij qyteti. Disa me nostalgji kujtojne banesat e vjetra, disa shtepit , disa lagjet dhe disa personalite pukjane dhe jo vetem. Eshte per tu habit se si Puka nuk ka arritur te ruaj asnje nga objektet e vjetra te saj , kujtoj ketu kronin e  Ali Ages  I-re ne qender te qytetit, godinen e vjeter qe ne kohe e Mbretit Zog quhej Komun, ndertesa e vjeter e  Kajmekamit  tek xhamia e Koder Hanit , hanet e vjetra deri tek  Sarajet . Sikur te ishin keto objekte dhe shume te tjera a nuk do kishte me kuptim qyteti sot?  Godina e bardhe eshte Komuna Puke. Foto e vitit 1936 Ndaj , ne radh te pare vet pukjanet duhet te ringjallin historin dhe traditen e tyre po ashtu drejtues...

Historia e këngës " Maje krahu " e fisit të Kabashit , Pukë

Kënga  " Maje Krahu "  ose siç disa i thonë : " Këngë përpjet "  është shumë e moçme dhe është kënduar nga burrat e fisit të Kabashit , Pukë . (1) Për vjetërsin, ajo shkon paralelisht me  Lahuten  e cila po ashtu është instrumenti më i vjetër muzikor i fisit të Kabashit.(2) Për herë të parë kënga është kënduar nga i pari i fisit të Kabashit  Qaf Leka  i cili ishte ftuar në një dasëm në Kabash. Pasi u ul në krye të Odës së Burrave , të bashkuar në odë burrat prisnin që kreu i fisit ta hap dasmen, por Qafa nuk ishte mirë me shëndet, pasi kishte marr shumë plag në trup gjatë një luftimi në mbrotje të fisit. Kur  Qaf Leka  vuri re se burrat prisnin atë për të hap dasmen , ai kërkoi ndihmë për ta ngrit në këmbë. Shumë nga burrat e fisit nuk dinin se ai ishte plagos, pasi Leka çdo herë ishte shembulli i trimërisë se fisit dhe asnjë herë nuk tregonte asnjë dobësi. Pasi u drejtua dhe kontrolloj ksulen prej leshi të bardhë , Qafa vuri doren e djathtë ...

Pronarët e kopshtit dhe ndëshkimi i tyre

Ne suren  El Kalem * pasi Allahu xh.sh tregon mbi sjelljen e arroganteve ndaj Profetit a.s dhe kur ai u thoshte fjalet e Allahut xh.sh. ata thonin:  "Keto jane perralla e popujve te lashte!" Allahu xh.sh. i sjell shembullin e atyre qe ishin mosmirenjohes ndaj Allahut xh.sh. dhe si ata u sprovuan. Ne kete sure tregohet ngjarja e pronave te kopshtit ku tregon:  "Siç i sprovuam te zotet e kopshtit, te cilet ishin betuar se ne mengjes do t'i vilnin frutat, por nuk thane: "Ne dashte Allahu!". Keshtu teksa ato flinin naten , kopshtin e goditi nje fatkeqsi nga Allahu yt dhe kopshti gdhiu si i kositur. Ne agim, ata thirren njeri - tjetrin nese do vilnin frutat duke thene: Nese doni te vilni frutat shkoni heret ne kopshtin tuaj! Dhe u nisen duke i thene njeri - tjetrit: "Te mos lejojme asnje nevojtar (vobek) qe te hyje ne kopshtin tone! Ata te pindur dhe te vendosur ne te tyren u nisen heret, por kur shikuan kopshtin ne ate gjendje thane: "Morem fund! Qenk...

Myftinia Pukë | Faqja Zyrtare

Loading...