 |
| Harta e Pukes |
Pas Hotit dhe Oroshit i treti fis qe renditet eshte fisi i Kabashit Puke.
Bajraket e fisit te Kabashit jane:
Renditja e Bajrakeve:
1. Kabash
2. Thaç
3. Qerret
4. Tërthore (Puke)
5. Iballe
6. Mal Zi
7. Berishë (1)
Bajraku i pare eshte fisi i Kabashit Puke. Cdo fis ka deget te dalun prej te parve. Sipas librave te historise fisi i Kabashit ka dal prej Kolonjes. Vellezerit e Kabashit ishin: Koke Leka, Qaf Leka, Lush Leka dhe Hader Leka.
Bajraket e Pukes kan funksionuar sipas nje rregulli . Per kete Prof. Xhemal Meçi ka shkruar mbi "Beslidhjen e shtate Bajrakeve", "Sullet e Beslidhjes".
Organizimet behet duke pasur parasush organizimin e fisit, i katundit, i bajrakut, i dheut, i krahines mbare me pleq, krene, bajraktare dhe zotni. Rradha e bajraqev ka rendesi me vlera kanunore ne kuvend , lufte, ndeje etj. Sipas prof. Xhemal Meçi ka ndihmuar dy dokumenta: I pari i vitit 1880 dhe i dyti i vitit 1924 te cilet jane siper permendur.
Lidhja fqinjesore vendore, krahas lidhjeve fisnore, dalin me te ndricuara dhe me te shprehura, qe perbenin lidhjet baze te organizimit te fshatit dhe te bajrakut.
Marredheniet ekonomike
Marredheniet ekonomike jane nje arritje tjeter te cilat kane nje pasqyrim shume te gjere se varianti qe jep Shtjefen Gjeçovi. Pra, nga 36 nene qe ka ai variant, ne kete te Pukes arrijne ne 76 nene. Ne to perfshihen: udhet e shtigjet, bujtina e dugaja, ndamja e shtepise, shitblemja, dhenia e tokes me fitim e nderrim (tram), punetori hua me page dhe me borxh, demi dhe denimet etj.
Lagjet e Kabsahit (Gryke-Kabashit) jane:
Ne perendim lagjia Breg qe banohet me Çollakë, Leke, Barxhan, Lushe, e Hadroj. Dikur kan pas edhe Manush e Gjerë, te larguar. Gjera fillonte kufi me Qelze, ne veri perendim te Qafe Rrgjanes, ne nje rrafsh pjellore e te ujitshem. Dikush thote se eshte anas, si dhe Manushi. Perberja e banoreve te kesaj lagjeje ka pasur ndryshime. Gjera qe kishte toke edhe preherit te Gjytetzë, ku deri me 1980 ka qene nje geshtenje shume e madhe me emrin e Gjers, "Kshteja e Gjers". Po kishte edhe ne Lluke, ane veriore. Ne konflik me LLuket nga fillimi i shek.XX, u largua per ne Kosove.
Manushi thuhet se ishte i gjetur ne Kabash. Kishte gjithe lagjen Breg deri kufi me Gjeret jug perendim, kufi me Qelze deri ne Qafe Cine. Nga veri lindja ndiqte perroin e Vameçit. Te paret qe moren pjesen me te madhe te tokeve te Manushit jane Hadrojt (Osmanuket, Cubaket etj). Nga fillimi i shek XIX ne Kabash ra "harsalleku" (duket se kolera) qe shkaktoi shume vdekje. Dhe Manushi pati mjaft te vdekur. Osmanuket (Hadrojsit) i shkun nen dritaret e kulles dhe i thirren ne se ishte kush i gjalle. Manushi, i zoti i shtepise , u lut ta ndihmon per varrosjen e kater te vdekurve, se te tjithe te tjeret ishin te semure, ne prag te vdekjes. Osmanuket dhe Cubaket per sherbimin me rrezik jete, i kerkuan token ne anen e djathte te Gomines. Manushi pranoj. Keta moren te vdekurti dhe i varresne ne Podet, Podet e Ulicave (Podet e Rrugeve), qe me pas jane quajtur Podet e Osmanuks. Aty ka pas shume geshtenja shekullore. Ne fund te Podeve , ne jug ishte nje guve, shpelle vertikale. e quajtur "Gropa e Kaurrit." Shume e thelle dhe aty i hodhen kufomat dhe i mbuluan ne gryken e guves me dege geshtenjash. Me pas varrosen aty dhe dy Manush te tjere. Ne anen e majte Bregut te Gomines ne Kabash banohet prej Lushajve, Barxhajve dhe Hadrojve.
Fisi i Thaçit ne Krahinen e Pukes ka kete shtrirje: Bugjon, Arst, Miliska, Trun, Sakat, Xath, Kulumri, Flet. Ne Iballe, Fierze, Mzi, pjeserisht etj.
Thaçi eshte i perzier me fiste te tjera, fillimisht u vendos ne Iballe. Me mbeshtetjen e Zotnive u shri drejt brigjeve dhe Rrugemadhes, i ndare ne kater vllazni: Buçaj (Buçgjeçaj), Dodaj (Dodgjeçi), Gegaj (Geggjeçi) dhe Pregjeçaj (Te Prend Gjeçit), Te Dode Gjeçajt u larguan ne Dushman (Shllak), vendin e ketij vellau e ziri Bobi i cili u radhit vellau i katert. Bobi thote se ishte shkeputur nga Thaçi "vella" neper Pult. Ndersa Thaçi u vendos ne Iballe. Bobi u vendos ne Kokdode dhe Fierze. Beri gosten (darken) e gezimit te bashkimit me fisin e tij. Thaçin.
Forcimi i Thaçit e debesoi ndikimi i Zotnise ne Brigje. Zotnite atehere e ndane Bajrakun e Thaçit dysh; Bugjon dhe Iballe. Megjithate Bajraku i Bugjonit mbeti Bajraku kryesor. Bajraktar qe shpia e Kole Rexhes, ardhur prej Fireze ne Bugjon, por me gjendje ekonomike ne renie. Te Frrok Kole Bajraktarit nga fillimi i shek. XX mori ze, po filloi te forcohej dera e Qerim Sokolit, Gjonaj, te Bugjonit dhe te behej nje rivale i deres se Bajraktarit persa i takon ndikimit ne Bajrakun e Bugjonit dhe ne mbare Dheun e Eper (Iballe). Bajraku i Bugjonit vazhdoj te ishte nder bajraqe e forta dhe e quante veten Bajraku i Thaçit.
Krenet e tjere te Thaçit luajten nje rol me rendesi ne Thaç dhe Dheun e Eper deri ne Krahinen mbarë, qe dera e Mirakajve, Vojvode i Thaçit. Per rolin dhe poziten shoqerore te Mirakajve, misionari Katolik A. Dede Pezi gjarte vizites se tij ne Iballe (1891) shkruan se per ardhjen e tyre derguan per te lajmeruar Dede Mehmetin, kreun e Iballes. Sipo ky degjoi se tre klerikt ishin duke arritur ne Iballe, i dhe ze vendi me disa te shtena revolje, pasta.... me vrap u drejtua... per te na dale perpara." A. D Pazi meson nga vendasit se Thaçi paska ardhur per te zene vend ne keto male (te Iballes) ... rreth nje shekull e gjysme me pare. Sipas tij del se erdhen te Thaçit aty nga vitet 1740. Rendesi ka se tradita e ardhjes se Thaçit aty na behet e ditur edhe 100 vjet me pare. Ndersa perllogaritjet jane dhene te shpejtuara, se Thaçi ishte ngulur (vendosur) aty nga vitet 1580. Pra, 160 vjet perpara. A. Fuv Cordignano. Shqiperia nepermjet vepres...A.D.Pazit (1847-1914) VIII, Rome, I. E. L. 1933.
Buçajt e Iballes, duke qene afer Zotnive dhe ne lidhje me ta, u bene mysliman. Por, per ti ruajtur lidhjet fisnore me Bugjonin , me te cilin kishin lidhjet me te forta nepermjet Deres se Bajraktarit (Bajraktari te Thaçit) u bene nje premtim; "brez mbas brezi Buçajt do ta festnin naten e Shenkollit (5 dhjetor) me qiri te ndezur dhe ferlik." Bugjoni , i prekur nga kjo bujari vellazerore iu perpigj se nuk do te hante kurre mishin e derrit. Te dy palet i mbajten premtimet. Bugjoni , nen ndikimin e martesave me fqinjet katolike, vendosi ta hante mishin e derrit vetem nga vitet 1930. Buçajt (myslimanet) e ruajne edhe sot premtimin e tyre vellazerore si Thaç.(5)
-Mahalla e Gegës
Eshte mahalla e dyte qe mbahet e nje vllaznie si dhe para, por ne fakt , pa lidhje te verteta gjaku te nje fisi; 1. Pemaket, 2, Çobet, 3. Bajraktari, 4. Gërxhari, 5. Qera.
Bajraktari token heret e kan pas ku jane sot Pemaket e Eper, te cilet blene prej kusherinjeve te bajraktarit, te Tahir Alis, qe zbriten ne Dajç. Dera e Bajrakut nuk shkoi gjate. Me Dervish Ismailin ra nen prijen e pemakeve, prej te cileve u dallua Nezir Cani. Mbas pemakeve vinte dera e Çobeve me Brahim Çoben.
Gërxhari te vetet i ka ne Kosove. Thuhet se eshte anas, nder banoret me te hershem krahas Veliajve. Qera si dhe Çobët jane te ardhur , simbasj tradites, prej Dibre. Pemaket thone se lidhen me Murgen e Buzhales. Nga vend vendosja ne Qerret, mbi aren e Cakes (Dush), tregon se jane te ardhur mbas Dunges, Çobes e Shkijeve, kur ndodhi konflikti me Dushin per fushen aty ku Dushi kishte vendos stanet.
Sipas tradites, ishin prej Rumelie. Nuk shkonin mire me katund. U larguan kah Kosova. Edhe te Pershndret (te Prend Shndreut) u ishin mbeshtetur Qorumve. Premtuan hapjen e vijes se Ujit ne Malin e Eper, por s'bene gje. Jane larguar kah lindja e Dibres. Shtepia e Koldodajve mbahet me e vjetra, prej nga dolen vellezerit qe u shperndane ne Qerretin e Eper, Koman e Levrushtr. Por brezat nuk mbajne mend shume se 11. (Gjoke Jaku brezi i katert (1900-1981), 5. Jak Brahimi, 6. Brahim Prendi (1840), 7.Prend Kurti (1810), 8.Kurt Ahmeti (1780), 9. Ahmet Kola (1750), 10. Kolë Doda (1720) 11. Doda i Qerretit (1690).
Po keshtu edhe Komani perbehet prej tri mahallash;
Gjithashtu ju mund te lexoni dhe ne web faqen time te dyte: http://gezimkopani.com/
Bajraket e Pukes kan funksionuar sipas nje rregulli . Per kete Prof. Xhemal Meçi ka shkruar mbi "Beslidhjen e shtate Bajrakeve", "Sullet e Beslidhjes".
Beslidhja e shtate Bajrakeve
"Beslidhja e Shtate Bajrakeve ashte e drejta e Kuvendit te Shtate Bajrakeve. Kuvendi i Shtate Bajrakeve me krene e bajraktare, pleq e stepleq dhe pleqsite e katundeve me lajmetaret e djelmnine mbas tyre, bajne beslidhjen e Shtate Bajrakeve nder vedi, si dhe te Shtate Bajrakeve te Pukes me malet e dhenat e tjera kufijar."
Sullet e Beslidhjes
Sullet e Beslidhjes
"Sullet e Beslidhjes se Shtate Bajrakeve jane: 1. Me ba bajtime gjaqesh ne mbare dhenat e Pukes. 2. Me vu bese per me ndalue gjakmarrjet e shpise me shpi per aq kohe sa e ka caktue Beslidhja mbrenda Shtate Bajrakeve, si dhe per rastet e Beslidhjes me dhenat e malit kufijare, 3. Me caktue detyrat per djelmnite e bajrakeve per me shkue ne lufte kunder armikut te vendit e me ndihmue Vezirin e Shkodres me mbrojte kufijte e vendit 4. Me i djege shpine e mi marr gjane gjobe kur then kush Beslidhjen."
(Prof.Xhemal Meçi, "Kanuni i Lek Dukagjinit" fq.128-129)
Organizimi i fisit (2)
Organizimet behet duke pasur parasush organizimin e fisit, i katundit, i bajrakut, i dheut, i krahines mbare me pleq, krene, bajraktare dhe zotni. Rradha e bajraqev ka rendesi me vlera kanunore ne kuvend , lufte, ndeje etj. Sipas prof. Xhemal Meçi ka ndihmuar dy dokumenta: I pari i vitit 1880 dhe i dyti i vitit 1924 te cilet jane siper permendur.
Lidhja fqinjesore vendore, krahas lidhjeve fisnore, dalin me te ndricuara dhe me te shprehura, qe perbenin lidhjet baze te organizimit te fshatit dhe te bajrakut.
Marredheniet ekonomike
Marredheniet ekonomike jane nje arritje tjeter te cilat kane nje pasqyrim shume te gjere se varianti qe jep Shtjefen Gjeçovi. Pra, nga 36 nene qe ka ai variant, ne kete te Pukes arrijne ne 76 nene. Ne to perfshihen: udhet e shtigjet, bujtina e dugaja, ndamja e shtepise, shitblemja, dhenia e tokes me fitim e nderrim (tram), punetori hua me page dhe me borxh, demi dhe denimet etj.
Mbrapshtinat kunder jetes me vrasje, perdhunimet , gjakmarrjet, pajtimet e gjaqeve dhe masat kanunore te parandalimit te gjaqeve, zene nje vend te rendesishem, si shprehje e humanizmit dhe e unitetit te popullit per te jetuar populli ne paqe e harmoni.
Kisha dhe Xhamia
Kisha dhe Xhamia kan bashkejetuar ne shekuj ne Puke, pa i ra ndesh njera-tjetres. Kete realitet e fakton dukshem rapsodi, poeti i Kabashit, "artist i merituar", Prendush Gega me 1903 ne vagjet si keto:
"Ti n'Kabash ndojher je kan.
E ke pa ni xhami n'lam?!
Aty nget ni kish ish kane.
Dere per dere kish' e xhami...."(3)
Komunitetin musliman e gjejme te shprehur ne nje mase te dukshme qe ne shek. XVII (I.Zampiti, Relacione II..., Tirane , 1965, fq.77-80 (4)
Kisha dhe Xhamia kan bashkejetuar ne shekuj ne Puke, pa i ra ndesh njera-tjetres. Kete realitet e fakton dukshem rapsodi, poeti i Kabashit, "artist i merituar", Prendush Gega me 1903 ne vagjet si keto:
"Ti n'Kabash ndojher je kan.
E ke pa ni xhami n'lam?!
Aty nget ni kish ish kane.
Dere per dere kish' e xhami...."(3)
Komunitetin musliman e gjejme te shprehur ne nje mase te dukshme qe ne shek. XVII (I.Zampiti, Relacione II..., Tirane , 1965, fq.77-80 (4)
 |
| Xhamia e fshatit Kabash, Puke 1940 |
HISTORIK I SHKURTER I FISEVE
1. Fisi i Kabashit
Fisi i Kabashit - Puke ndodhet ne Shqiperin veriore pikerisht ne zonen (rreth) e Pukes. Shtrihet ne anen e majt (apo jugore) te lumit Drin , pra ne veri te qytetit te Pukes. Fisi i Kabashit eshte fis i pare i shtat bajrakeve te Pukes. Ai kufizohet me fiset: Puke, Qerret, Dushman, Berish, Iballe, Thaç, Spaç, Vendbanimet kryesore jane: Kabash, Puke, Qelez, Qerret, Meçe, Ukth, Bushat, Dedaj, Micoj dhe Kryezi. Sipas kujteses popullore fshati Kabash eshte vendbanim i hershem. Ai permendet nga deteret Osmane me 1571 , nga hatografet (Françesko Marin Koronelli) e vendeikut me 1688, hartat italiane me 1689 etj. Ne fillim zonat e rrethit te Pukes i perkisnin besimit pagan per te ardhur me pas ne besimin e krishter dhe me pas tek besimi musliman.
Fisi i Kabashit eshte i pari fis i Shqiperise se veriut i cili u konvertua ne fene muslimane. Para se te behen musliman bajraku i Kabashit i perkiste besimit katolik madje aty u ndertua dhe kisha me emrin Shen Gjon Pagezuesi po ashtu thuhet se ka pasur dhe nje Abat, Benediktin e Shen Palit tek vendi i quajtur Gryke-Kabash dhe qe thone se mund te jete ndertuar rreth shekullit te 14-te. Me ardhjen e besimit musliman u ndertua ne Lam Lushaj xhamia e fshatit Kabash e cila renditet nder xhamit e vjetra te Myftinise Puke. Ne regjistrimet e bere nga Austro Hungaria ne vitin 1918 del se Kabashi ka pasur 223 shtepi dhe gjithsej 1494 banore duke perfshir vendet si: Kabash, Qelez, Bicaj, Hadroj, Rrape, Rrypë dhe Micoj.
Fisi i Kabashit eshte i pari fis i Shqiperise se veriut i cili u konvertua ne fene muslimane. Para se te behen musliman bajraku i Kabashit i perkiste besimit katolik madje aty u ndertua dhe kisha me emrin Shen Gjon Pagezuesi po ashtu thuhet se ka pasur dhe nje Abat, Benediktin e Shen Palit tek vendi i quajtur Gryke-Kabash dhe qe thone se mund te jete ndertuar rreth shekullit te 14-te. Me ardhjen e besimit musliman u ndertua ne Lam Lushaj xhamia e fshatit Kabash e cila renditet nder xhamit e vjetra te Myftinise Puke. Ne regjistrimet e bere nga Austro Hungaria ne vitin 1918 del se Kabashi ka pasur 223 shtepi dhe gjithsej 1494 banore duke perfshir vendet si: Kabash, Qelez, Bicaj, Hadroj, Rrape, Rrypë dhe Micoj.
Sipas kujteses popullore Kabashasit jante te hershem shume. Ata jane te ardhur nga Kolonja e jugut te Shqiperise. (Ndersa Robert Elsie thote: "Ka te ngjare qe te kene ardhur nga rajoni i Janines qe tani ndodhet ne Greqin e veriut." Shiko: Robert Elsie "Fiset Shqiptare" fq. 271)
Sipas autorit Prof. Xhemal Meçi kemi: "Fshati kabash i Pukes ne dokumentet e regjistrave osmane del si fshat me vehte. Prof. K. Luka ne studimet "Topografike e shek. XV-XVII te viseve te Pukes" , jep permbledhtas te dhena te mjaftueshme per Kabashin bashke me burimet qe nga shek.XVI. Me 1529-1936 Kabashi ka 24 zjarre (familje). Ne regjistrimet e viteve 1571, 1591 numri i zjarreve jane 14 dhe 15, duke pasur nje pakesim te ndjeshem. Duket se ne kushtet e pasigurise e rezisteneces antiosmane pati nje emigrim masiv prej Kabashit te Puke me ne periferi te viseve te Pukes pertej krahines, ne vende me te sigurta. Gjergj Bardhi me 1622 e shenon Kabashin , Shenpal ne Dukagjin me 320 fryme. Viset e Pukes aso kohe ishin ne perberjen e treves se Dukagjinit Mesjetar. Frang Bardhi me 1637 jep rreth 32 shtepi me 230 fryme. Perseri ne gjysmen e pare te shek. XVII kemi nje dyfishim te shtepive. Ose kemi kthim te familjeve te larguara, ose ardhes te rinj prek krahinave per rreth, sic tregon tradita ne Kashnjet etj...
Sipas autorit Prof. Xhemal Meçi kemi: "Fshati kabash i Pukes ne dokumentet e regjistrave osmane del si fshat me vehte. Prof. K. Luka ne studimet "Topografike e shek. XV-XVII te viseve te Pukes" , jep permbledhtas te dhena te mjaftueshme per Kabashin bashke me burimet qe nga shek.XVI. Me 1529-1936 Kabashi ka 24 zjarre (familje). Ne regjistrimet e viteve 1571, 1591 numri i zjarreve jane 14 dhe 15, duke pasur nje pakesim te ndjeshem. Duket se ne kushtet e pasigurise e rezisteneces antiosmane pati nje emigrim masiv prej Kabashit te Puke me ne periferi te viseve te Pukes pertej krahines, ne vende me te sigurta. Gjergj Bardhi me 1622 e shenon Kabashin , Shenpal ne Dukagjin me 320 fryme. Viset e Pukes aso kohe ishin ne perberjen e treves se Dukagjinit Mesjetar. Frang Bardhi me 1637 jep rreth 32 shtepi me 230 fryme. Perseri ne gjysmen e pare te shek. XVII kemi nje dyfishim te shtepive. Ose kemi kthim te familjeve te larguara, ose ardhes te rinj prek krahinave per rreth, sic tregon tradita ne Kashnjet etj...
Lagjet e Kabsahit (Gryke-Kabashit) jane:
Ne perendim lagjia Breg qe banohet me Çollakë, Leke, Barxhan, Lushe, e Hadroj. Dikur kan pas edhe Manush e Gjerë, te larguar. Gjera fillonte kufi me Qelze, ne veri perendim te Qafe Rrgjanes, ne nje rrafsh pjellore e te ujitshem. Dikush thote se eshte anas, si dhe Manushi. Perberja e banoreve te kesaj lagjeje ka pasur ndryshime. Gjera qe kishte toke edhe preherit te Gjytetzë, ku deri me 1980 ka qene nje geshtenje shume e madhe me emrin e Gjers, "Kshteja e Gjers". Po kishte edhe ne Lluke, ane veriore. Ne konflik me LLuket nga fillimi i shek.XX, u largua per ne Kosove.
Manushi thuhet se ishte i gjetur ne Kabash. Kishte gjithe lagjen Breg deri kufi me Gjeret jug perendim, kufi me Qelze deri ne Qafe Cine. Nga veri lindja ndiqte perroin e Vameçit. Te paret qe moren pjesen me te madhe te tokeve te Manushit jane Hadrojt (Osmanuket, Cubaket etj). Nga fillimi i shek XIX ne Kabash ra "harsalleku" (duket se kolera) qe shkaktoi shume vdekje. Dhe Manushi pati mjaft te vdekur. Osmanuket (Hadrojsit) i shkun nen dritaret e kulles dhe i thirren ne se ishte kush i gjalle. Manushi, i zoti i shtepise , u lut ta ndihmon per varrosjen e kater te vdekurve, se te tjithe te tjeret ishin te semure, ne prag te vdekjes. Osmanuket dhe Cubaket per sherbimin me rrezik jete, i kerkuan token ne anen e djathte te Gomines. Manushi pranoj. Keta moren te vdekurti dhe i varresne ne Podet, Podet e Ulicave (Podet e Rrugeve), qe me pas jane quajtur Podet e Osmanuks. Aty ka pas shume geshtenja shekullore. Ne fund te Podeve , ne jug ishte nje guve, shpelle vertikale. e quajtur "Gropa e Kaurrit." Shume e thelle dhe aty i hodhen kufomat dhe i mbuluan ne gryken e guves me dege geshtenjash. Me pas varrosen aty dhe dy Manush te tjere. Ne anen e majte Bregut te Gomines ne Kabash banohet prej Lushajve, Barxhajve dhe Hadrojve.
Te dhena per lagjen Breg - toponime:
-Brraka Brores, perendim
-Kroni i Brores
-Koder Voz , perendim
-Brraka Lejfiz, perendim
-Brraka Helmit (ka marr kete emer per shkak te daljes se luleve te helmit)
-Mrizi Rrenimit
-Mulliri i Rrenimit (dal prej shpatit te rrenuar)
-Toka e Skacit
-Kroni Skacit
-Koder kuqe
-Koder Lejfiz
-Mbaskuje, perendim
-Kroni Djutit (sot Kroni i Lushaj)
-Kodra mbi Krut (Braka e Madhe - Brraka e Djutit)
-Brraka e Lemakuqit , (brrake Lamit )
-Brraka e Lemakuqit , (brrake Lamit )
-Qaf Burg (rruga per tek shtepia e Sahit Hoxhes, Burgje)
-Ara Mus (Ara Madhe, Brake Mus, Barxhan)
-Hamalla e Met Beçs
-Hamalla e Met Beçs
-Maja e Picrragit (Picragu eshte nje lloj hardhuce. Pisket e shurdhon njeriun.)
-Podi Bals
-Gryka Preçit
-Qafa Rrgjans; Qafa Madhe, Qafa Vogel
-Te pushimet , nen Qafe Rrgjan
-Kroni Gjarpnit (ku pushonin me dushqe ne shpin.
-Guri i Zi; Çumi, mal.
-Brraka e Pjanes
-Verrat e Sipes (kufi Lejthize)
-Verrat e Sipes (kufi Lejthize)
-Kodra Shlisht
-Brraka Farks - Kroni i Brrakes Farks
-M'Qafja Manushit (qafa qe merr per te Ura e Dermanit, Vameç)
-Qafa Marka Nikes (tani e Rexhve; Gurani Manushit)
-Lami Manushit ,
-Mulliri i Manushit (edhe sot mulli, por se mulliri e malet i kan ble Çollaket. I ka shi i fundi i Manusheve Zef Ndue Manushi i cili ka dal ne Puke.)
-Gropa e Kaurrit
-Livadhi Gat (breg Gomin)
-Mandat e Sevapit
-Ara e Krutit
-Shalzat
-Brraka e Shalzave
-Brraka e Qeses
-Kllada Laçit
-Ara e Myftarit
-Via Pushtrise (vija e ujitjes prej Vameçit, mbi ure te Dermanit e te shtepia e B.Alise, pergjate krahut te djathte te Gomines.)
-Lami (Lami - Izlam)
-Kodra e Lamit
-Ara Izlam (Azmanit) ,
-Ara Uke Muse (Furrikaj, dale fare)
-Rroskolliçi
-Podi i Rroskolliçit
-Guri i Shkypes
-Braka e Qezmes
-Guri i Çobave
-Qafa Dushnit
-Brraka e Dushnit
-Nen Gurt e Çobajve
-Mrizi i Kabashit, mbas Hijes Madhe kufi me Qelze.
-Kodra e Barakut (ku Nemcja vuri flamurin e Asutro Hungrairsne vitin 1916).
Lagja e Qendres - Kabash
Toponime
Toponime
Shtrihet prej Ures se Dermanit deri ne Kokaj dhe prej Qytetz deri ne Vameç. Ne qender eshte Lam Lushaj me xhamin ne perendim, dhe kishen e Shen Gjonit ne lindje. Pervec perfitimit nga "Rreforma Agrare" nga I.H ble prej Z.LL. Ata paten ble prej Lushes Sadik Prishtines (hoxhe i ardhur nga Kosova. Tokat e tjera te lushajve i gezojne vete. Nga jugu Preçajt shtrihet toka e Q.I dhe B.Ll ndersa ne veri te Barxhaneit te Eper shtrihet Çollaket. Toponime te kesaj zone jane:
-Kodra Gat
-Kodra Krihe
-Hordop
-Ara Nen Duaj (Barxhan)
-Brraka Fakrs
-Qershia Babs e Mandi
-Livadhi Zmajlit (Ismail Kopani, i cili pati tre djem; Hysni, Sadri dhe Isuf)
-Hurdha e Gavixhit. (Hurdha e Gavixhit eshte nje hurdh e thelle e bere nga uji Vameçit ku lahen te rinj nga Kabashi, Puka etj.)
-Mullini i Furrikut
-Rrahi Pjeshk
-Kroni i Pjeshks
-Guri i Palushit
-Prroni Ims
-Qafa e Arshus
-Gryka Arush (Dikur keto vende kan qene te mbuluar krejt me geshtenja)sot Keshtenja e madhe, geshtenje mbi 3 shekuj.
-Kshtenja madhe
-Vorri i Istikamit (Disa e lidhin me operacionin turk te itit 1912 kunder Halil Muses e Hasan Nezirit , ku mbeten ne "istikam" ne forme "vorri".
-Ara e Kurt Asanit
-Mulliri i Islam Çollakut
-Livadhi i Mullinit
-Brraka e Belikit
-Livadhi Mollit
-Vija e Mollit
 |
| Fotografi e vjeter, Fshati Meçe, Kabash - Puke |
Ne Qafaliaj mbehen mend dy shtepi Kopaj (sot Kopani). Dikur ishin familje patrikale. Nga keto kemi toponimet si:
-Kopshti Canoshit
-Shezat e Eper
-Koder Qafalive
-Gurra e Brahalise
-Mandi i Gjurs
-Mandi i Miftarit (kamer selman)
-Trolli i Nezirit
-Ara e Nezirit
-Ara e Djopit
-Ara e Kamer Selmanit
-Kodra e Kuvendit (ku bente kuvend fisi i Kabashit, Qafalite)
-Krye vogla (livadh)
-Ara e Harbuzit
-Skace (podine)
-Ara Pegez (mbi pus)
-Ara Flypçit (mbi mulli te Furrikajve)
-Kodra Pylls, dikur pylle geshtenjash)
-Pylla e madh
-Pylla e kuqe
-Pylla e Llukve
-Kodra Mbasshteje
-Brraka Mbasshteje
-Kroni Mbasshteje (sa kalon gurin e Brahalis)
-Kodra e Djarit
-Kodra Mloja (Mloj ka kuptimin e endjes se penjve gjate procesit te "Mlojs" te penjeve per tu perdorur ne vegje - vek)
-Vija e katundit (por dhe vija e Qafalive, e quajtur qafaliajt duke lene me kuptu se katundi i Qafalive, i Kabashit ishte mes Qafalive-Kamer Selmanve).
-Bashkaria
-Krepi i Bashkaris (ne Koder Pylls perbri Pyll Kuqes , vend i perbashket)
-Ara e Bajramit
-Livadhi Bajramit dhe Curri i Bajramit (i perkasin Furrikave, dal fare)
Ne Kloes eshte :
-Kroni Baramit (ku ka pas t'bunin qe e trashegoi Kadri Kasemi). Mes dy shtepive ne Qafaliaj ishte nje vend per te cilin mendonin se krenet e kishin pasur nje burg per paraburgim te keqberesve.)
Prej Qafalije thon se ishte dhe Dem Musa a Idriz Kadirs te deres se kreut te fisit te Kabashit, te Mixhes Dem (Dem Musa), i perkrahur prej Bushatlive, te cilet e paskn respektuar. Per ndikimin qe kishte ne Shtat Bajraket e Pukes e paskan caktuar per tu kujdesur per "Uren e Vezirit" (ne kufirin Puke - Lume). Prej Qafalive jane edhe Lluket, vojvoda i Kabashit. Mandej vin: Kopajt, Gjurt, Barxhajt me Cinet si dhe Baci Llukes. Baci para nje shekulli ishte ne Beçme dhe te toka qe me vone u be e Ise Llukve. Qafalit-Furrikajt eshte se te dy palet krenet e tyre i quanin Qafali. Si te tille hyne nje "mahall" Gjithashtu dhe t'bunat i kishin te ndara. Kopajt - Lluke i kishin t'bunat ne Shezë, Imë, dhe ne Pod Shullani. Furrikajt i kan pas ne Klos e me vone ne Rrape. Pra, edhe treguesit i t'bunave mbeshtet mendimin se Furrikajt jane me lidhje vendore me Qafalite.
 |
| Jemin Ramadan Kopani (1921-1982) |
Lagjia; Lushajt e Kabashit
Toponime
Toponime
Lushajt shtrihen rrafshit te qendres deri kufi me Kishen e Shpalit. Perfund pronave te tyre kalonte "Rruga e Karvaneve" Ne jug perendim pak toke te Lushajve, qe e bleu Hoxha dhe toake tjeter e Hajder Ukes. Kjo pjese toke oshe ishte prine e hershme e kishes ose e ndonje familje fisnike, qe u be pron e Lushajve dhe e Hadrojve. Lushajt shtrihen dhe ne lagjen Breg, si dhe ne Bicaj, Puke, Laçaj.
Po Lushaj ka dhe jasht Puke si ne Gjonaj, Has, Lumë, Diber, Durres, Kavaj etj. Vellezer te Lushajve jane dhe Gazulloret, Preçajt, Laçajt (Puke), Lekt.
Po Lushaj ka dhe jasht Puke si ne Gjonaj, Has, Lumë, Diber, Durres, Kavaj etj. Vellezer te Lushajve jane dhe Gazulloret, Preçajt, Laçajt (Puke), Lekt.
Mes xhamise e Shengjones (kishes) edhe sot i thone Lami - Lushaj, ku behet panairi dhe kuvendet e Shtat Bajrakeve te Pukes. Po, si u shtrin lagjet, aty behej dhe kuvendi i fisit te Kabashit dhe i Bajrakut te Kabashit. Nga mesi i shek. XX ky Lam filli te ngushtohej prek Lekeve dhe ndertimit te shkolles 8-vjecare. Si qender kuvendesh te fisit te Kabashit shenin se; "Ne Lam kane pjese Dardhçore e Gazullore." Eshe pse jane larguar prej Kabashi, si te fisit, kishin te drejte te vinin e te hyjne ne kuvendin e fisit." (Autor; Prof. Xhemal Meçi "KABASHI Puka qe ne lashtesi 2" Tirane, v.2008, fq. 179-182)
Disa thone se Kabashasit kan ardhur ne fshatin Kabash te Pukes ne fillim te vitit 1500. Fisi i Kabashit perbehet nga: Kokaj, Qafaliaj, Lushaj dhe Hadroj. Kujtesa popullore thote: "Kabashi u themelua nga kater vellezer te quajtur Koke Leka, Qaf Leka, Lush Leka dhe Hader Leka. Ato ardhen nga Kolonja dhe u vendosen tek vendi qe sot quhet Kabash. Disa thone se kjo shperngulje ndodhi rreth vitit 1450. Per arsyen e levizjes nga jugu ne veri nuk dihet saktesisht. Ka qe thone: "Per tju larguar vrasjeve qe ndodheshin ne jug" disa te tjere thone: "Per shkak te gjakmarjes" e disa thone: "Per shkak qe u konvertuan ne musliman." Kujtesa popullore tregon se: "Kur vellau i madh Koka meson se vellau i vogel Hadri ishte bere musliman vendos ta ndjek. I friksuar nga vellau, Hadri vendos te largohet nga Kabashi dhe merr rrugen per ne Kosove, por vellai i madh e ze ate duke kaluar Uren e Vezirit dhe e vret. Sapo Kabashasit mesoj per ngjarjen mbledhin Kuvendin dhe ia heqin parin (drejtimin) Kokes duke ia dhene vellaut te tij Qaf Lekes i cili po ashtu pranon fene islame."
Ne dymbedhjet fiset e Shqiperise se Veriut pas Hotit dhe Oroshit fisi i Kabashit renditet ne vend te trete duke i dhene keshtu fisit te Kabashit nje vend nderi dhe respekti nder fise.
Ne dymbedhjet fiset e Shqiperise se Veriut pas Hotit dhe Oroshit fisi i Kabashit renditet ne vend te trete duke i dhene keshtu fisit te Kabashit nje vend nderi dhe respekti nder fise.
2. Fisi i Thaçit
Fisi i Thaçit eshte nje nga fiset kryesore ne 12 fise e Leks (Lek Dukagjini) me nje shtrirje te gjere, jo vetem ne Puke, por edhe ne Mirdite, Zadrime, Shkoder, si dhe ne Kosove. Thaçi e lidh vetem me nje katragjysh te hershem i quajtur Murr Dedin , i cili i perket fillimit te shek. XI. Murr Dedi paska jetuar me fisin e vet diku afer Detit brenda Principates se Arbrit. Per nje jetese me te sigurte Murr Dedi u lagua dhe u vendos ne Fushe Mahmurr Detit. Ne udhen drejt Veriut u vendos ne Bushat te Shkodres, ku djali i posalindur aty u paezua me emrin Bushat, prej tij , rreth viteve 1350. Po ashtu ka linudr Biter Bushati i cili me fisin e vet mori udhen per ne Tuz. Trysnia e sllaveve malazes e detyroi te futej ne thellesi te maleve drejt lindjes. Kaluan neper Pult, Shllak, Dri (Skvine), Berishe Vendi (ku ngeli toponimi "Fushe Thaç"). Prej aty ne Kryezi dhe zbriten ne Iballe. Ne Pnish te Iballes u vendos Gjeç Gjon Thaçi, brezi i 13-te. Prites gjeten Zotnine e Iballes (fis Kabashi, siç thote tradita).
Nga perendimi-verilindje banonin fisi i Berishes. Me Thaç mbahen edhe Gojani, Domgjoni, Bisak (Mirdite), por qe thone se i perkasin Thaçit te Kosoves. Ndersa Gjoni, Thaçit te Bushatit.
Thaçi ne Kosove ka shtrirje te madhe, i cili mbahet i nje fisi. Me Thaçin e Pukes thone se e lidh emri, por nuk mbahet mend te jene te dalun prej ketu. Megjithese Haradinjat thone se kan dale prej Iballje, po keshtu thoshte edhe Male Bajram Sokoli i Buçajve te Iballes. Emri i perbashket mund te lidhet me nje huazim reciprok ne kushtet e formimit te lidhjeve fisnore nga fundi i shek. XV e ne vazhdim. Halle Bije Vokshi tregon se: "Vllaznia Vokshi" eshte Thaç, Isuf Vokshi mbahet mend si bahçevan (kopshtar) ne Gjakove. Prej tij ka mbetur emri "Dardha Isuf" (Hasan Ismaili brezi i dyte, 3 Islamil Murati, 4 Murad Ademi, 5 Adem Sulejmani 6 Sulejman Ali Vokshi, 7 Ali Ademi, 8 Adem Hasani, 9 Hasan Isufi, 10 Isuf Vokshi , 1610. Keshtu Isuf Vokshi u perkat viteve 1680. Po te hetohet ne brezat qe vazhdonje ne drejtim te Thaçit, Voksh-Thç atehere brezat do te vijonin pertej 13-15 brezave e me shume ne Kosove. Ndersa keta beraz ne Iballe ishin ne te 13-tin, ne Pult ne te 15-tin, ne Tuz tradita thote se ishte Biter Bushati, brezi i 18-te. Prandaj , brenda kesaj tradite kemi nje paralelizem brezash te Thçit ne Kosove me ate te Thaçit qe perpiqej per mbijetese ne brendesi te malesive veriperendimore, gje qe pohon se nuk ka nje vazhdimsi Thaçi ne Kosove te shkuar prej Iballje apo Pulti, po nje Thaç anas (vendas) ne Kosove, emri i te cilit mund te lidhet me huazime ne kushtet e rilinjdes se marredhenieve fisnore ose edhe te nje burimi vendas te perbashket shqiptar.
Fisi i Thaçit eshte nje nga fiset kryesore ne 12 fise e Leks (Lek Dukagjini) me nje shtrirje te gjere, jo vetem ne Puke, por edhe ne Mirdite, Zadrime, Shkoder, si dhe ne Kosove. Thaçi e lidh vetem me nje katragjysh te hershem i quajtur Murr Dedin , i cili i perket fillimit te shek. XI. Murr Dedi paska jetuar me fisin e vet diku afer Detit brenda Principates se Arbrit. Per nje jetese me te sigurte Murr Dedi u lagua dhe u vendos ne Fushe Mahmurr Detit. Ne udhen drejt Veriut u vendos ne Bushat te Shkodres, ku djali i posalindur aty u paezua me emrin Bushat, prej tij , rreth viteve 1350. Po ashtu ka linudr Biter Bushati i cili me fisin e vet mori udhen per ne Tuz. Trysnia e sllaveve malazes e detyroi te futej ne thellesi te maleve drejt lindjes. Kaluan neper Pult, Shllak, Dri (Skvine), Berishe Vendi (ku ngeli toponimi "Fushe Thaç"). Prej aty ne Kryezi dhe zbriten ne Iballe. Ne Pnish te Iballes u vendos Gjeç Gjon Thaçi, brezi i 13-te. Prites gjeten Zotnine e Iballes (fis Kabashi, siç thote tradita).
Nga perendimi-verilindje banonin fisi i Berishes. Me Thaç mbahen edhe Gojani, Domgjoni, Bisak (Mirdite), por qe thone se i perkasin Thaçit te Kosoves. Ndersa Gjoni, Thaçit te Bushatit.
Thaçi ne Kosove ka shtrirje te madhe, i cili mbahet i nje fisi. Me Thaçin e Pukes thone se e lidh emri, por nuk mbahet mend te jene te dalun prej ketu. Megjithese Haradinjat thone se kan dale prej Iballje, po keshtu thoshte edhe Male Bajram Sokoli i Buçajve te Iballes. Emri i perbashket mund te lidhet me nje huazim reciprok ne kushtet e formimit te lidhjeve fisnore nga fundi i shek. XV e ne vazhdim. Halle Bije Vokshi tregon se: "Vllaznia Vokshi" eshte Thaç, Isuf Vokshi mbahet mend si bahçevan (kopshtar) ne Gjakove. Prej tij ka mbetur emri "Dardha Isuf" (Hasan Ismaili brezi i dyte, 3 Islamil Murati, 4 Murad Ademi, 5 Adem Sulejmani 6 Sulejman Ali Vokshi, 7 Ali Ademi, 8 Adem Hasani, 9 Hasan Isufi, 10 Isuf Vokshi , 1610. Keshtu Isuf Vokshi u perkat viteve 1680. Po te hetohet ne brezat qe vazhdonje ne drejtim te Thaçit, Voksh-Thç atehere brezat do te vijonin pertej 13-15 brezave e me shume ne Kosove. Ndersa keta beraz ne Iballe ishin ne te 13-tin, ne Pult ne te 15-tin, ne Tuz tradita thote se ishte Biter Bushati, brezi i 18-te. Prandaj , brenda kesaj tradite kemi nje paralelizem brezash te Thçit ne Kosove me ate te Thaçit qe perpiqej per mbijetese ne brendesi te malesive veriperendimore, gje qe pohon se nuk ka nje vazhdimsi Thaçi ne Kosove te shkuar prej Iballje apo Pulti, po nje Thaç anas (vendas) ne Kosove, emri i te cilit mund te lidhet me huazime ne kushtet e rilinjdes se marredhenieve fisnore ose edhe te nje burimi vendas te perbashket shqiptar.
- Shtrirja e Thaçit
Fisi i Thaçit ne Krahinen e Pukes ka kete shtrirje: Bugjon, Arst, Miliska, Trun, Sakat, Xath, Kulumri, Flet. Ne Iballe, Fierze, Mzi, pjeserisht etj.
Thaçi eshte i perzier me fiste te tjera, fillimisht u vendos ne Iballe. Me mbeshtetjen e Zotnive u shri drejt brigjeve dhe Rrugemadhes, i ndare ne kater vllazni: Buçaj (Buçgjeçaj), Dodaj (Dodgjeçi), Gegaj (Geggjeçi) dhe Pregjeçaj (Te Prend Gjeçit), Te Dode Gjeçajt u larguan ne Dushman (Shllak), vendin e ketij vellau e ziri Bobi i cili u radhit vellau i katert. Bobi thote se ishte shkeputur nga Thaçi "vella" neper Pult. Ndersa Thaçi u vendos ne Iballe. Bobi u vendos ne Kokdode dhe Fierze. Beri gosten (darken) e gezimit te bashkimit me fisin e tij. Thaçin.
Forcimi i Thaçit e debesoi ndikimi i Zotnise ne Brigje. Zotnite atehere e ndane Bajrakun e Thaçit dysh; Bugjon dhe Iballe. Megjithate Bajraku i Bugjonit mbeti Bajraku kryesor. Bajraktar qe shpia e Kole Rexhes, ardhur prej Fireze ne Bugjon, por me gjendje ekonomike ne renie. Te Frrok Kole Bajraktarit nga fillimi i shek. XX mori ze, po filloi te forcohej dera e Qerim Sokolit, Gjonaj, te Bugjonit dhe te behej nje rivale i deres se Bajraktarit persa i takon ndikimit ne Bajrakun e Bugjonit dhe ne mbare Dheun e Eper (Iballe). Bajraku i Bugjonit vazhdoj te ishte nder bajraqe e forta dhe e quante veten Bajraku i Thaçit.
Krenet e tjere te Thaçit luajten nje rol me rendesi ne Thaç dhe Dheun e Eper deri ne Krahinen mbarë, qe dera e Mirakajve, Vojvode i Thaçit. Per rolin dhe poziten shoqerore te Mirakajve, misionari Katolik A. Dede Pezi gjarte vizites se tij ne Iballe (1891) shkruan se per ardhjen e tyre derguan per te lajmeruar Dede Mehmetin, kreun e Iballes. Sipo ky degjoi se tre klerikt ishin duke arritur ne Iballe, i dhe ze vendi me disa te shtena revolje, pasta.... me vrap u drejtua... per te na dale perpara." A. D Pazi meson nga vendasit se Thaçi paska ardhur per te zene vend ne keto male (te Iballes) ... rreth nje shekull e gjysme me pare. Sipas tij del se erdhen te Thaçit aty nga vitet 1740. Rendesi ka se tradita e ardhjes se Thaçit aty na behet e ditur edhe 100 vjet me pare. Ndersa perllogaritjet jane dhene te shpejtuara, se Thaçi ishte ngulur (vendosur) aty nga vitet 1580. Pra, 160 vjet perpara. A. Fuv Cordignano. Shqiperia nepermjet vepres...A.D.Pazit (1847-1914) VIII, Rome, I. E. L. 1933.
Buçajt e Iballes, duke qene afer Zotnive dhe ne lidhje me ta, u bene mysliman. Por, per ti ruajtur lidhjet fisnore me Bugjonin , me te cilin kishin lidhjet me te forta nepermjet Deres se Bajraktarit (Bajraktari te Thaçit) u bene nje premtim; "brez mbas brezi Buçajt do ta festnin naten e Shenkollit (5 dhjetor) me qiri te ndezur dhe ferlik." Bugjoni , i prekur nga kjo bujari vellazerore iu perpigj se nuk do te hante kurre mishin e derrit. Te dy palet i mbajten premtimet. Bugjoni , nen ndikimin e martesave me fqinjet katolike, vendosi ta hante mishin e derrit vetem nga vitet 1930. Buçajt (myslimanet) e ruajne edhe sot premtimin e tyre vellazerore si Thaç.(5)
3. Fisi i Qerretit
Tradita thote se Qerreti eshte i ardhur prej Mtyçi (Bytyçi i Buzhales). Bytyçi u largua prej aty per mosmarreveshje me Buzhalen dhe u vendosen en Qerretin e Poshtem. Me pas, me shtimin e tyre, u perhapen ne Qerretin e Eper, Koman dhe Levrushk. Ne Koman tregohej, simbas nje kenge te hershme se komanasit jane te ardhur prej Komanit te Cernagores, prej shqiptareve te atjeshem. Paraqitja e perberjes fisnore ne Qerret te Eper eshte e tille: Katundi ka tre mahalle, tre vllazni. 1. Mahalla e Ages, 2. Mahalla e Geges dhe 3. Mahalla e Ballçit.
-Mahalla e Ages
Eshte mahalla e pare ne te cilen hyjne: 1.Aliajt, 2.Topallajt, 3. Tafilaket, 4.Qarri, 5. Veliajt, 6. Djaloshet, 7. Toska, 8.Dajçi. Aliajt me Topallajt , Tafilaket e Qarri jane te nje zjarri, te nje dere, te deres se Mehmet Muses. Brezat e tyre jane si vijon: Avdi Rexhepi, brezi i trete , Rexhep Fejza, Fejzi Musa, Muse Alia, Ali Mehmeti, Mehmet Arifi, Arif Mehmeti, Mehmet Musa, Muse Murati, Murati i Murges (Murga e Buzhles), 1650.
Mehmet Musa u be i njohur ne fis e bajrakt, aq sa Vezi i Bushati e njohu si krene veziri, vojvode i Bajrakut te Poshtem.
Tafili (brezi i trete) u nda prej plakut Mehmet Musa dhe zbriti ne verre. Dema e Ahmeti iu vune punes dhe u bene te kamur. Dean Dema dhe i biri Sien Dani e shtuan gjene e gjale me ara e livadhe. Hapen dhe nje han. Keshtu Tafilaket moren ze per buke e bujari, sa mbeti shprehja: "Laj duert te gurra e ba buke te kulla."
Musaaliajt mbajten parine, vojvode bajraku. Me te krishteret kishin krijuar lidhje te mira. Veliajt dhe Djaloshet jane te nje zjarri, te nje dere, Heret jetonin bashke ne kryekatund. Djaloshet u ndane ne brezin e shtate dhe zbriten poshte nen Ballçajt, por ne kryekatund, ne pronat e Veliajve mbeti toponimi "Ara e Djaloshit". Veliajt me Djaloshet jane banore te hereshm te Qerretit te Eper.
Toska eshte i ardhur. Thuhet se zbriti prej Kosove ne Toskeri. Mbas tre brezash u ngjithe ne Qerret, po i mbet emri Toska.
Dajçi eshte i fundit nder ardhesit. Thuhet se erdh prej Dibre. Ne fillim u vendos ne Talle. Me vone ne afersi te Ballçit. Nga fillimi i ketij shekulli ra ne Shkoder me mbiemrin "Puka".
-Mahalla e Ages
Eshte mahalla e pare ne te cilen hyjne: 1.Aliajt, 2.Topallajt, 3. Tafilaket, 4.Qarri, 5. Veliajt, 6. Djaloshet, 7. Toska, 8.Dajçi. Aliajt me Topallajt , Tafilaket e Qarri jane te nje zjarri, te nje dere, te deres se Mehmet Muses. Brezat e tyre jane si vijon: Avdi Rexhepi, brezi i trete , Rexhep Fejza, Fejzi Musa, Muse Alia, Ali Mehmeti, Mehmet Arifi, Arif Mehmeti, Mehmet Musa, Muse Murati, Murati i Murges (Murga e Buzhles), 1650.
Mehmet Musa u be i njohur ne fis e bajrakt, aq sa Vezi i Bushati e njohu si krene veziri, vojvode i Bajrakut te Poshtem.
Tafili (brezi i trete) u nda prej plakut Mehmet Musa dhe zbriti ne verre. Dema e Ahmeti iu vune punes dhe u bene te kamur. Dean Dema dhe i biri Sien Dani e shtuan gjene e gjale me ara e livadhe. Hapen dhe nje han. Keshtu Tafilaket moren ze per buke e bujari, sa mbeti shprehja: "Laj duert te gurra e ba buke te kulla."
Musaaliajt mbajten parine, vojvode bajraku. Me te krishteret kishin krijuar lidhje te mira. Veliajt dhe Djaloshet jane te nje zjarri, te nje dere, Heret jetonin bashke ne kryekatund. Djaloshet u ndane ne brezin e shtate dhe zbriten poshte nen Ballçajt, por ne kryekatund, ne pronat e Veliajve mbeti toponimi "Ara e Djaloshit". Veliajt me Djaloshet jane banore te hereshm te Qerretit te Eper.
Toska eshte i ardhur. Thuhet se zbriti prej Kosove ne Toskeri. Mbas tre brezash u ngjithe ne Qerret, po i mbet emri Toska.
Dajçi eshte i fundit nder ardhesit. Thuhet se erdh prej Dibre. Ne fillim u vendos ne Talle. Me vone ne afersi te Ballçit. Nga fillimi i ketij shekulli ra ne Shkoder me mbiemrin "Puka".
-Mahalla e Gegës
Eshte mahalla e dyte qe mbahet e nje vllaznie si dhe para, por ne fakt , pa lidhje te verteta gjaku te nje fisi; 1. Pemaket, 2, Çobet, 3. Bajraktari, 4. Gërxhari, 5. Qera.
Bajraktari token heret e kan pas ku jane sot Pemaket e Eper, te cilet blene prej kusherinjeve te bajraktarit, te Tahir Alis, qe zbriten ne Dajç. Dera e Bajrakut nuk shkoi gjate. Me Dervish Ismailin ra nen prijen e pemakeve, prej te cileve u dallua Nezir Cani. Mbas pemakeve vinte dera e Çobeve me Brahim Çoben.
Gërxhari te vetet i ka ne Kosove. Thuhet se eshte anas, nder banoret me te hershem krahas Veliajve. Qera si dhe Çobët jane te ardhur , simbasj tradites, prej Dibre. Pemaket thone se lidhen me Murgen e Buzhales. Nga vend vendosja ne Qerret, mbi aren e Cakes (Dush), tregon se jane te ardhur mbas Dunges, Çobes e Shkijeve, kur ndodhi konflikti me Dushin per fushen aty ku Dushi kishte vendos stanet.
-Mahalla e Ballçit (Pilaçë)
Perbehet prej; 1. Ballçit, 2.Ceneve, 3. Shkijeve, 4. Dungeve. Ballçi mbahet i ardhur prej Buzhales para 8-9 brezash. Ballçi i Murges erdh dhe u vendos te Dunget. Brezat e Ballçit mbahen mend deri ne 9 breza ku; Mehmet Brahimi brezi i katert, 5. Brahim Uka, 6.Uke Avdyli, 7.Avdyl Kurti, 8.Kurt Ballçi, 9. Ballçi i Murges. Ne Ballaçajt e vone ka bere emer Veli Ademi (Pilave i mbet ngaqe Tafil Bytyçi hyri shegert ne nje gjelltore ne Shkoder).
Shkijet thone se jane te ardhur prej shqiptareve te Cernegores per çeshtje gjaqesh. Ollari kerkoj vend ne Qerret, ku i dhane strehe, toke dhe bene "vella" ne mahallen e Trete (Ballç). Ata u ben mysliman. Brezi i trete Bajram Ymeri, Ymer Selimi, Selim Bejtja, 6. Bejte Hasani (1770), 7. Hasan Ymeri (1740), 8. Ymer Ollori (1700), 9. Ollori, shkja ortodoks (1670).
Me "Bytyçet" shkijet takohen te brezi i gjasht tek Bejte Hsani. Ali Bytyçi (Ahmeti) mori ne vitit 30 mbiemrin Bytyçi, keshtu, rreth gjysma e shkijeve te Qerretit quhen Bytyç.
Dunget erdhen prej Qerretit te Poshtem, si u bene myslimnba. Ne Qerretin e Poshtem ruhet edhe sot toponimi "Arra Dungs". Tafë Dunga u be mysliman dhe u vendos ne jug te Katundit. (Syle Dani, brezi i katert, 5. Dan Misini, 6. Misin Selmani (1820-1906), 7.Selman Osmani (1785), 8. Osman Hasani (1750), 9. Hasan Tafa (1720), 10. Tafë Dunga (1690), 11. Dunga i Pare (1660)
Edhe Qerreti i Poshtem (i Vogel) jane tri mahallesh:
Perbehet prej; 1. Ballçit, 2.Ceneve, 3. Shkijeve, 4. Dungeve. Ballçi mbahet i ardhur prej Buzhales para 8-9 brezash. Ballçi i Murges erdh dhe u vendos te Dunget. Brezat e Ballçit mbahen mend deri ne 9 breza ku; Mehmet Brahimi brezi i katert, 5. Brahim Uka, 6.Uke Avdyli, 7.Avdyl Kurti, 8.Kurt Ballçi, 9. Ballçi i Murges. Ne Ballaçajt e vone ka bere emer Veli Ademi (Pilave i mbet ngaqe Tafil Bytyçi hyri shegert ne nje gjelltore ne Shkoder).
Shkijet thone se jane te ardhur prej shqiptareve te Cernegores per çeshtje gjaqesh. Ollari kerkoj vend ne Qerret, ku i dhane strehe, toke dhe bene "vella" ne mahallen e Trete (Ballç). Ata u ben mysliman. Brezi i trete Bajram Ymeri, Ymer Selimi, Selim Bejtja, 6. Bejte Hasani (1770), 7. Hasan Ymeri (1740), 8. Ymer Ollori (1700), 9. Ollori, shkja ortodoks (1670).
Me "Bytyçet" shkijet takohen te brezi i gjasht tek Bejte Hsani. Ali Bytyçi (Ahmeti) mori ne vitit 30 mbiemrin Bytyçi, keshtu, rreth gjysma e shkijeve te Qerretit quhen Bytyç.
Dunget erdhen prej Qerretit te Poshtem, si u bene myslimnba. Ne Qerretin e Poshtem ruhet edhe sot toponimi "Arra Dungs". Tafë Dunga u be mysliman dhe u vendos ne jug te Katundit. (Syle Dani, brezi i katert, 5. Dan Misini, 6. Misin Selmani (1820-1906), 7.Selman Osmani (1785), 8. Osman Hasani (1750), 9. Hasan Tafa (1720), 10. Tafë Dunga (1690), 11. Dunga i Pare (1660)
Edhe Qerreti i Poshtem (i Vogel) jane tri mahallesh:
-Gjergjaliajt me Hasanmarkajt
-Llesh Prendushajt
-Kol Dodajt
-Qorumtë
-Kol Dodajt
-Qorumtë
Sipas tradites, ishin prej Rumelie. Nuk shkonin mire me katund. U larguan kah Kosova. Edhe te Pershndret (te Prend Shndreut) u ishin mbeshtetur Qorumve. Premtuan hapjen e vijes se Ujit ne Malin e Eper, por s'bene gje. Jane larguar kah lindja e Dibres. Shtepia e Koldodajve mbahet me e vjetra, prej nga dolen vellezerit qe u shperndane ne Qerretin e Eper, Koman e Levrushtr. Por brezat nuk mbajne mend shume se 11. (Gjoke Jaku brezi i katert (1900-1981), 5. Jak Brahimi, 6. Brahim Prendi (1840), 7.Prend Kurti (1810), 8.Kurt Ahmeti (1780), 9. Ahmet Kola (1750), 10. Kolë Doda (1720) 11. Doda i Qerretit (1690).
Po keshtu edhe Komani perbehet prej tri mahallash;
-Gerajt
-Raskajt
-Doçajt
-Raskajt
-Doçajt
Gjithashtu ju mund te lexoni dhe ne web faqen time te dyte: http://gezimkopani.com/
Pergatiti
Gezim Kopani
___________
1. Shiko: "Revista Leka" Dokumenti Nr.66, dt. 27.06.1880, Shkoder, 1936, fq.306; gazeta "Ora e Maleve" nr.40, fq.5, dt. 27.09.1924. Keto referanca jane paraqytur nga Prof.Xhemal Meçi tek libri "Puka qe ne lashtesi" Tirane 2003, fq.146
2. Pasqyruar nga Prof. Xhemal Meçi ne librin "Puka qe ne lashtesi" Tirane 2003, fq.146
3. Prof. Xhemal Meçi, "Kenge e vjerrsha", Puke 1982 fq.38, Doreshkrim)
4. Pasqyruar nga Prof. Xhemal Meçi ne librin "Puka qe ne lashtesi" Tirane 2003, fq.146
5. Prof. Xhemal Meçi "Kanuni i Lek Dukagjinit Varinti i Pukes" fq.228-231
1. Shiko: "Revista Leka" Dokumenti Nr.66, dt. 27.06.1880, Shkoder, 1936, fq.306; gazeta "Ora e Maleve" nr.40, fq.5, dt. 27.09.1924. Keto referanca jane paraqytur nga Prof.Xhemal Meçi tek libri "Puka qe ne lashtesi" Tirane 2003, fq.146
2. Pasqyruar nga Prof. Xhemal Meçi ne librin "Puka qe ne lashtesi" Tirane 2003, fq.146
3. Prof. Xhemal Meçi, "Kenge e vjerrsha", Puke 1982 fq.38, Doreshkrim)
4. Pasqyruar nga Prof. Xhemal Meçi ne librin "Puka qe ne lashtesi" Tirane 2003, fq.146
5. Prof. Xhemal Meçi "Kanuni i Lek Dukagjinit Varinti i Pukes" fq.228-231