Ura e Hoxhës, Gomsiqe - Pukë

Kohe me pare rrethi i Pukes pershkruhej nga rruga e njohur e cila quhej "Rruga e Karvanave", e ne disa raste e gjeme me emertimin: "Rruga e Madhe", "Rruga e Gjakoves" etj.  U quajt Rruga e Karvanave pasi ajo lidhte Shkodren me Kosoven duke filluar nga: Shkoder - Puke (veres kalonte nga Puka e dimrit nga fshati Kabash) - Kryezi - Gjakove, apo Kukes - Prizren. 

Kjo eshte fotografi e cilia mendohet qe ka qene e ngritur ne Gomsiqe

Kjo rruge ne Puke ishte e njohur jo vetem nga banoret vendas por edhe nga tregtaret shqiptare, kosovar dhe jo vetem. Pikat kryesore qe ka pasur kjo rruge per pushim ne rrethin e Pukes eshte fshati Kabash dhe Koder Hani Puke.  Rruga kryesisht perdorej nga tregetar Kosovar dhe Shqiptare. Kjo rruge mori rendesi te vecante sidomos ne kohen kur qyteti i Shkodres u be Sanxhak (1458).

Sa i takon vend pushimit ne fshatin Kabash thuhet se ky fshat ka pasur shume shtepi dhe zhvillim. Sipas te dhenave popullore tregohet se: "...aq shume shtepi kishte fshati Kabash saqe: "macet kalonin nga çatia ne çati".(1)

Per shkak te rruges fshati Kabash mori zhvillim te madh aq sa ne kete fshat zhvilloj Panaire tregtije i quajtur "Dita e Enve".(2) Perveç tregtareve kete rruge e kan perdorur udheheqes, ushtar e klerik. Nga keto te dhena popullore tregohet se; Kishte qene nje Hoxhe (imam) nga qyteti i Shkodres i cili kryente sherbime fetare ne xhamin e fshatit Qerret te Pukes. Ky hoxhe e bente çdo jave kete rruge, sidomos ne diten e xhuma ku kryente faljen e namazit te xhumas ne xhamin e fshatit Qerret.(3) Veshtirsia e kalimit te Gomsiqes beri qe ky imam me ndihmen e te tjereve te ndertonte nje ure madheshtore ne Gomsiqe si dhurate per banoret dhe kalimtaret. Ne fakt emertimi si "Ura e Hoxhes" Gomsiqe e permend dhe autori Uk Sinani ne librin e tij qe flet per Malziun ku thote: "Karvanet kalonin ne va ose mbi ura. Kalonin Vaun e Dejes dhe Drinin me trap. Por ka pas edhe ura , sic qe ura e Hoxhes ne Gomsiqe, 36 metra e gjate dhe 3 metra e gjere."(4)

Per shkak te kesaj vepre te madhe qe beri Hoxha, ura mori emertimin: "Ura e Hoxhes" Gomsiqe (1825). Sipas nje te dhene tjeter thuhet se "Ura e Hoxhes" ishte ndertuar si dhurate nga nje imam Kosovar. Gjithsesi kjo ure ka qene aq e njohur, saqe thone se ne kohen e Ahmet Zogut ka qen e vondosur ne monedhen e kohes. Sipas kujteses popullore pergjate rruges se madhe mesohet te kete pasur disa hane si: Hani i Kabashit, Qerretit, Pukes. (5) 

Ndersa ne Koder Hani mesohet te kete pasur disa Hane por me krysori ishte Hani i Xhamise se Koder Hanit si dhe Hani i Laçit.(6)
Mesohet se disa hane te kete pasur dhe fshatin Kabash te cilet ishin te vendosur ne qender te fshatit. Sipas te dhenave popullore ne Kabash ka pas mbi 5 hane. Disa thone qe ka pasur dhe han me emrin "Hani i Hoxhes" 

Ai qe permend uren e Gomsiqes eshte Valter Shtylla (7) i cili jep keto te dhena: "Ura e Gomsiqes eshte ndertuar ne shek XVI-XVII. Ne Gomsiqe ka kaluar rruga e rendesishme Shkoder-Prizren. Ura ishte 36 m e gjate dhe 3 m e gjere. Permbehej nga harku kryesor i cili ishte 14 m dhe nga nje hark me i vogel dhe nga dy dritare anash. Tej ures deri ne vitwt 50 ruheshin gjurmet e kalldremit te kohes antike me gjeresi 3.3 m gje qe deshmon per funksionimin e kesaj rruge qe ne antikitet."(8)

Duke pasur parasysh te dhanat e ures per me teper kur disa thone se kjo ure ka qene e vendosur me fotografi ne modhen e kohes se Mbretit Ahmet Zogu ben te kuptosh qe flitet per nje ure te rendesishme edhe pse ne zone nuk mbahet mend, ndoshta koha ka bere qe ajo te harrohet. 

Pergatiti

Gezim Kopani

Puke 05.12.2014

_________
1. Kjo thenie duket e pabesueshme nese sot i ben vizite fshatit Kabash. Keshtu eshte dhe per ceshtjen e ures se Gomsiqes.
2. Per me shume kliko ketu: https://gezim-kopani.blogspot.com/2018/07/panairi-i-kabashit-puke.html
3. Gezim Kopani

4. Uk Sinani "Malziu Veshtrim historik - etnografik" 2014, fq. 47

5. Sipas te dhenave aty ku sot ne Puke ndalojne fugonat e Fush-arrezit te kete pasur nje Han.
6. Hani i Laçit ka qene aty ku sot ndodhet avullija e shtepise se Hasan Kapllan Laçit.
7. Valter Shtylla ka lindur ne Tirane me 21.05.1942. Ka perfunduar Fakultetin e Inxhinierise se Ndertitmit. Pas perfundimit te fakultetit ai ka filluar pune si punojes shkencore ne sektorin e monumeteve te arkitektures antike dhe mesjetare. Gjate punes se tij ai kryer aktivitete dhe pune duke kryer gjurmim , seleksionim dhe venien ne mbrojtje nga shteti te vlerave te ndryshme te trashegimise kulturore si: objekte te kultit dhe ato te hershme inxhinierike. Ne fushen e studimeve objekt i Valter Shtylles kan qene ndertimet e hershme inxhinierike si: rruge, ura, ujesjelles etj. Ne kete drejtim ai ka botuar rreth 40 artikuj studimor brenda dhe jasht shtetit. Pas vitit 1994 Valter Shtylla ka qene drejtor i Institutit te Monumenteve. Prof. Valter Shtylla mban titullin: "Doktor i Shkencave." ndersa pas vitit 1995 ai mban titullin "Profesor Doktor". 

8. Valter Shtylla, revista Monumetet, viti 1983, fq. 20-21.

Disa thone qe behet fjale per kete fotografi

Takim me Para dhe Tetraplegjiket

3 dhjetori i dites boterore te Personave me Aftesi te Kufizuar

Sot isha i ftuar nga shoqata e Paraplegjikeve dhe Tetraplegjikeve Puke. Nder te tjera gjate takimit mori fjalen pershendetese edhe kreu i kesaj shoqata Mark Bardhoshi i cili tha nje fjali te cilen e mbajta mend. Ai tha:
"Pa miresin dhe dashurin tuaj ne do ishim kufoma te ardhur me leje ne kete bote." E ndjeva veten keq. Gjendja e tyre len shume per te deshiruar.
Do Zoti ishalla na jepet mundesi per tju gjendur pran kesaj shtrese e cila eshte pjese e jone.

Puke 3.12.2014

Dhurata e Presidentit te Turqise Erdogan per kreun e Vatikanit

Dhurata e Presidentit te Turqise Erdogan qe i beri kreut te Vatikanit. 

Presidenti i Turqise Erdogan i

dhuroi kreut te Vatikanit Francisco nje ferman te Sulltan Fatih Mehmet Hanit qe flet mbi "Lirite fetare te klerit Katolik ne Bosnje."

Ne fermanin e dhuruar shkruhet:
"Une Fatih Sulltan Mehmet Hani, me bamiresi i urdheroj kleriket Katolik te Bosnjes; te adhuroni pa frike ne Kishat tuaja dhe te qendroni pa frike ne vendet tuaja. Askush nga veziret dhe nenpunesit e mij nuk do te cenoj dinitetin tuaj dhe as nuk do te ofendoheni. Betohem ne emer te Allahut xh.sh, te Pejgamberit Muhammed a.s. e te Kur'anit si dhe ne emer te shpates qe kam ne brez (te nderit tim) se jeta, pasuria dhe Kishat tuaja do jene nen sigurin time derisa te jeni besnik."


Ky ferman eshte shkruar ne vitin 1463, 326 vjet perpara revulucionit Frances, dhe 485 vjet perpara Deklarates Nderkombetare per te Drejtat e Njeriut.

Ne fotografi eshte momenti i dhenjes se dhurates.
(Turqi 28.11.2014)

Modestia e Profetit Muhammed a.s. (Paqja qofte mbi te)

Profeti Muhammed a.s. dhe pse ishte udheheqes i nje populli, ishte njeriu me modest nga te gjithe. Edhe pse ndjekesit shtoheshin dite pas dite Profeti Muhammed a.s. vazhdonte te ishte njeri i thjeshte, respektues, ndihmues dhe dashamires ndaj te tjereve.

Muhammedi a.s. ka thene: "Jane tre lloje njerezish me te cilet, diten e kiametit, Allahu xh.sh do te flase, te cilet nuk do ti shohe fytyren dhe nuk do ti nxjerr te paster. Dhe per ata do kete nje ndeshkim. Shoket e pyeten hz.Muhammedin a.s. kush jane keto? Muhammedi a.s. tha: Jane ata qe ecin duke hequr zvarre rroben me mendjemadhesi, qe mbahen te medhenje per te miren qe kan bere duke u betuar ne genjeshtera, perpiqen ta shesin mallin me nje cmim te mire." (Muslimi)

Allahu xh.sh porositi Profetin Muhammed a.s. e me pas dhe besimtaret ne Kur'an qe te sillen me thjeshtesi. Allahu xh.sh thote: "Sillu me thjeshtesi ndaj besimtaareve qe te ndjekin ty." (Shura 26/215)

Nje dite i Derguari i Allahut xh.sh ishte ulur dhe po kuvendonte sebashku me melekeun Xhebrail. Nje çast nga qielli zbriti nje melek. Xhebraili a.s. tha se ishte hera e pare qe ai melek zbriste nga qielli, Meleku tha:
"O Muhammed ! Mua me dergoj Allahu i Madheruar tek ti! Ai te pyet: A deshiron te jesh  pejgamber sundimtar, apo nje pejgamber rob i Zotit?
Profeti Muhammed a.s. shikoj nga Xhebraili dhe ai duke ia bere me shenje thjeshtesin i tha:
O i Derguari i Allahut! Tregohu i thjeshte ndaj Zotit te Madheruar!
Atehere, i Derguari i Allahu xh..sh tha: "Deshiron te jem pejgamber i devotshem, rob i Zotit!" (Ibn Hambel)

Ndaj nen shembullin e profetit Muhammed a.s. myslimani/ja duhet te kete virtyte te larte mu ashtu sikurse profeti Muhammed a.s. Per kete profetit Muhammed a.s. thote: "Ata qe , per hir te Allahut xh.sh tregon nje grade thjeshtesi, edhe Allahu xh.sh e larteson ate me nje grade." (Ibn Maxhe)

Ne nje thenje tjeter Profeti Muhammed a.s. thote: "Allahu xh.sh me urdheroj: Behuni aq te thjeshte saqe askush te mos i mbahet i madh ndaj askuj dhe askush te mos i bej padrejtesi askujt." (Muslimi)

Tregohet ne nje rast Profeti Muhammed a.s. urdheroj shoket qe te thernin nje qingj e ta piqnin. Nje nga shoket i tha: O i Derguari i Allahut xh.sh ta ther une? Tjetri tha: ta rrjep une? Tjetri tha: ta pjek une? Atehere Profeti Muhammed a.s. tha: Meqe qenka puna keshtu, mua me mbetet te mbledh dru!

Pergatiti

Gezim Kopani

____________
Teme e mbajtur gjate nje takimi me intelektual ne qytetin e Pukes
Nentor 2014

Kush e nisi luften me Serbë?

"Kush e nisi luften me serbe?!

Osman Hoxha, past Rahmet!
Osman Hoxha e Bram Haziri.
Qesi djemsh na i ka Fleti!
S'i ka krajli, s'i ka mbreti!
S'i mban toka, s'i mban deti!

(Marr nga  "Visaret e Kombit, vll,IV.Tirane 1939, fq.58-59)




Osman Hoxha ishte imam i Myftinise se rrethit te Pukes per fshatrat Kulumri, Xathe dhe Flet.

Baram Haziri ishte myezin i xhamis se fshatit Kulumri dhe shume here shoqeronte imam Osman Hoxha.
Osman Hoxha dhe Baram Haziri me 12 nentor te vitit 1912 luftuan ball perball me ushtaret serb . Sapo divizioni serb me emrin famkeq "Drina" arriti tek mulliri i Fletit, imam Osman Hoxha qe kishte zene vend mbas Hanit te Fletit, u vuri pushken. Ne vend vrau tre ushtare serbe.

Fshati Flet ndodhet ne rrethin e Pukes dhe banohet nga mysliman dhe katolik. Eshte fshat i njohur pasi aty ka pas kaluar edhe "udhmadhia"

Shenim: Kete publikim e bera si kujtese qe te mos harrohen ngjarjet e Serbeve kur ata kan hyre ne teritorin e rrethit te Pukes, pasi ata u rishfaqen serish ne ndeshjen Serbi-Shqiperi 14.10.2014
Pergatiti: Gezim Kopani

Krenar qe jam Shqiptar !

Thellesisht shpreh keqardhje per ate qe ndodhi ne stadiumin e Partizanit te Beogradit, ne ndeshjen Serbi-Shqiperi. Serbia edhe nje here e tregoi fytyren e saj. Cfare vlen ajo reklama e UEFA "Stop Racizmit?" Nje respekt te vecante dhe te shtuar dy lojtareve te Kombetares sone Xhakes dhe Liles te cilet nuk lan flamurin e "Shqiperise se Madhe" per te rene ne toke.
Krenar qe jam Shqiptare!

Dashuria ndaj Atdheut urdhër nga Krijuesi i Gjithësisë

Myftininia  Puke si nje nga institucionet me te vjetra te Pukes eshte nga ata institucione qe kane dhene kontribut real dhe faktik ne formimin e shtetit Shqiptare ketu ne Puke.

Eshte pikerisht Myftinia e Pukes e cila hapi dyert e saj per trimat pukjan te cilet luftonin ne mbrotjen e Atdheut. Kjo levizje e Myftinise Puke nuk erdh spontalisht, por krejt natyrshem pasi feja islame thote: "Njeriu ka per detyre te luftoj per keto gjera: 1.Mbrotjen e Atdheut, 2.Mbrotjen e nderit, 3.Mbrotjen e familjes, 4.Mbrotjen e pasurise..."

Edukimi i hoxhallareve pukjan me keto mesime kaq te shenjta, beri qe nje dite te zbatoheshin. Hoxhallaret pukjan ne vitet 1880 deri 1940 kan qene nje nder pikat kryesore ne mbrotje te Atdheut. Hoxhallaret pukjan nepermjet nxenesve te tyre, te cilet tashme te rritur e te edukuar ne frymen  familjare dhe Atdhetare, ishin gati te mbronin Atedheun i cili po perballej me kercenime te ndryshme.
Per realizimin e kesaj ne disa raste hoxhallaret ne Mejtepet e fshatrave si Kabashi, Qerreti etj te strehonin trimat pukjan. Nuk munguan rastet kur hoxha te merrte pjese edhe vete ne keto levizje sic eshte rasti i Lidhjes se Prizrenit.

Perveç kesaj kleriket mysliman pukjan  nepermjet Myftinise Puke u mor vendim qe: "Ne Mejtepet e Pukes perveç lendeve islame, te mesohet shkrim e lexim i gjuhes shqipe."
Ky qe nje vendim i veshtir dhe shume i rendesishem per pukjanet dhe zonen e Pukes. Sipas arkivit te Myftinise Puke, si dhe besimtare te ndryshme mysliman kemi se:
"Nga mejtepet qe administronte Myftinia e rrethit Puke nga viti 1900 deri ne vitin 1936, brenda 36 vitesh kan mesuar shkrim e lexim ne gjuhen shqiper afersisht: 550 nxenes. Nga keto 456 djem dhe 63 vajza." Sipas te dhenave gojore dhe te atyre pak nxenesve te ngelur gjalle kemi kete pasqyr:

1.Mejtepi Koderhani Puke 170 djem, 18 vajza
2.Mejtepi i fshatit Qerret 100 djem, 15 vajza
3.Mejtepi i fshatit Kabash 80 djem, 13 vajza
4.Mejtepi i fshatit Micoj  30 djem, 7 vajza
5.Mejtepi i fshatit Iballe 50 djem, 8 vajza
6.Mejtepi i fshatit Kulumri 25 djem, 2 vajza

Siç shikohet, Mejtepet ne keto vite ishte nje nder bazat per arsim e dije. Numri i madh i nxenesve qe moren mesim ne keto Mejtepe pa diskutim eshte fale punes qe benin hoxhallaret e rrethit te Pukes ku permend:
1. Hoxhe Sadik Prishtina; i cili ishte hoxha i pare ne rrethin e Pukes pas hoxhallareve Turq qe rinderoi Mejtepin e fshatit Kabash i cili ka qene ball perball me Xhamin e fshatit Kabash. Mejtepi ka pas nje dhome te vogel per mesim pasi pjesa tjeter perdoresh edhe per hoxhen. Mesimet ne mejtepin e Kabashit jane vazhduar regullisht. Nga rezultatet e medha qe pat Mejtepi i Kabashit beri qe perveç femijeve te fshatit Kabash te regjistroheshin ne te por edhe femije edhe nga fshatra te tjeres si: Meçe, Buhoti, Lajthiza etj.
2. Zenel Hoxha; nepermjet detyres qe kishte ne ate kohe si Myfti i rrethit te Pukes, vemendje te veçante i kushtonte takimeve me njerezit por nuk linte pas dore Xhamin dhe Mejtepet, sidomos Mejtepin e Pukes, Qerretit dhe Kabashit.
3.Asllan Hoxha; si nje imam i rregullt ne xhamin e Rrypes dha kontribut edhe ne Mejtepin e Pukes duke u dhene mesime islame femijeve pukjan. Prej Asllan Hoxhes mesuan edhe nxenes te cilet me vone u bene imam dhe myfti.
4.Pa dyshimm kontribut te veçante ne Mejtepet e Pukes ka dhene edhe imam Shaban Rexha i cili ndertoi Mejtepin e fshatit Micoj dhe me vone edhe shkollen e pare shqipe te miratuar nga Ministria e Arsimit ku u be edhe mesues.
5.Kontribut te paçmuar ne mesimet e fese islame dha edhe imam Qazim Nushi. Ai duke sfiduar veshtirsite e kohes, arriti te kryente per 33 vjet punen si Imami i xhamise Qerret dhe si mesues te Mejtepit te fshatit Qerret. Ne kete kohe numeroheshin rreth 20-100 djem te regjistruar ne kete Mejtep.

Osman Hoxha (1847-1912)

Po keshtu kan qene edhe hoxhallaret e tjere qe kane sherbyer ne rrethin e Pukes. Eshte nder per ne, per Komunitetin Mysliman te Shqiperise, per Myftinine e rrethit te Pukes, per institucionet vendore ku permend: shkolla 9-vjeçare Qerret, Komuna Qerret, shkolla 9-vjeçare Puke, Bashkia Puke, Bashkia Fushe-Arrez, Shkolla 9-vjeçare Kryezi, Komuna Kryezi, Shkolla e mesme e bashkuar Iballe, Komuna Iballe qe te ndjehen krenar per punen e madhe qe keto klerik dhane jo vetem per islamin por edhe per Atedhun .
Kontributi i Myftinise se rrethit te Pukes dhe hoxhallareve pukjan eshte nje rast i veçante dhe shembull per tu ndjekur me qellim; nxjerrjen e brezave Atdhedashes, imam, mesues, ekonomis, mjek etj.
Ne vende te tjera, raste te tilla mundohen ti krijojne artificialisht, ndersa ne i kemi ketu dhe nuk u japim vendin e duhur. Nuk gjendet nje shkolle apo qerdhe, rruge me emrin e tyre.
Sado qe njerezit ti kalojne ne heshtje, veprat madheshtore qe kan lene hoxhallaret pukjan, nuk do harrohen pasi edhe sot qe ne po zhvillojme kete seminar mund tju informoj me saktesis se nga viti 1993 deri ne vitin 2012 jane mbi 900 femije (nxenes) pukjan qe kan marr kulturen e larte te fese islame, mesimet e gjuhes angleze, informatike, turqisht e rrobaqepsi, veçanerisht ne qytetin e Pukes. Kot qyteti i Pukes nuk eshte kaq i qet, i embel dhe i bukur pasi ne te jetojne njerzit tane, besimtaret tane, familjet tona qe nuk harrojne fen dhe Atedheun.
Do kisha shume per te thene, por koha eshte kufizuar, duke ju falenderuar per vemendjen!

Pergatiti

Gezim Kopani

___________

Shenim: Kjo kumtes eshte mbajtur ne seminarin qe Myftinia  Puke zhvilloi me date 25 nentor 2012 ne kuader te 100 Vjetorit te Pavaesise.