Me datë 19 dhejtor 2023, percilla ngushellimet e mija ne Ambasaden e Shtetit te Kuvajtit ne Shqiperi per vdekjen e Emirit te Shtetit te Kuvajtit Nevaf Al Ahmed Al Xhabir Al Sabah.
Ngushellimet i priti Zevendes Ambasadori i Ambasades se Kuvajtit ne Shqiperi Halid Al Shami.
V/O; Prej vitesh, Shteti i Kuvajtit nepermjet Ambasades ne Shqiperi ka mbeshtetur disa projekte ne Puke si dhe ka ndihmuar çdo vit dhjetra familje ne nevoj
Paraditen e sotme, date 13 dhjetor 2023, Myftiu i Pukes Gezim Kopani priti Ipeshkvin e Dioqezes se Sapes Simon Kulli i cili shoqerohej nga famullitari i kishes katolik Puke Zef Marku.
Kjo vizite u zhvillua me kerkes te Ipeshkvit Simon Kulli i cili pasi falenderoj Myftiun per pritjen, nder te tjera tha: "Falenderoj Myftiun e Pukez Gezim Kopani per gjithçka qe ban per bashkepunimin me kishen. Sikurse e kam thene edhe ne inagurimin e xhamise , qe ishte para disa ditesh , qe ne, te gjithe sebashku, duhet te punome, pasi bota ka nevoj te shikoj vellazeri, bashkim, paqe, dashuri. Jam mirenjohes per ju Gezim ne Puke per klimen qe keni mes besimeve, pasi kjo eshte ajo qe na mban edhe ne, per te qene vellezer dhe motra pa kurre fare dallimi."
Ne fjalen e tij Myftiu Gezim Kopani pasi falenderoj Ipeshkvin per viziten, nder te tjera tha: "Vertet, bota sot ka nevoj per te shikuar keto bashkepunime, te cilat jane ne te mire te qytetareve tane pa dallim. E vlerson viziten tuaj ne Myftinin e Pukes duke e konsideruar sikur gjithe besimtaret katolik e kan bere kete vizite."
Me pas takimi kaloi ne bisede te lire ku u bashkendan shembuj te harmonise fetare ne rrethin e Pukes.
Kjo eshte vizta e pare qe nje Ipeshkv zhvillon ne Myftinin e Pukes pas asj qe Myftiu i Pukes Gezim Kopani ka zhvilluar vite me pare ne Dioqezen e Sapes.
13 dhejtor 2023
 |
| Fotografi e publikuar nga UNESCO-Iftar |
UNESCO ka futur iftarin ne listen e trashegimise kulturore, vaktin qe pergatitet nga myslimanet gjate muajit te shenjte te ramazanit. Kjo u realizuar pas kerkeses se bere nga: Azerbajxhan, Irani, Turqia dhe Uzbekistani.
Njoftimin e ka bere zyrtarisht ne web faqen zyrtare vet UNESCO (Agjencia e Kombeve te Bashkuara per Kulture)
 |
| Web faqja zyrtare e UNESCO |
Nder krijesat me te veçanta por edhe me te rendesishme per mbarvatjen e jetes njerezore eshte bleta. Aq rendesi ka bleta saqe Allahu ka caktuar nje sure (kapitul) me emrin e bletes te quajtur Nahl. Ne kete sure Allahu pershkruan persosmerin e qiejve, tokes, deteve, maleve si dhe persosmerin e krijesave qe Allahu ka krijuar. Ne menyre te veçante permendet edhe mjalti i bletes. Vete bleta eshte nje nder mrekullit e Allahut. Bleta i perket familjes se njohur Apis.
Sipas pershkrimit qe kishte bere greku i quajtur Strabon rreth 63 para e.s. mbi mjalitn ai shkruan se: Shume popuj ia kan ditur vleren mjalit. Pershembull Egjiptianet e vjeter, Kinezet etj.
Nderkohe tregohet se ne Palestin bletaria ka qen aq shum e zhvilluar saqe eshte quajtur: "Toke ne te cilin rrjedh mjalt." Vend te vecante mjalti zinte edhe tek popujt arab dhe qe e perdornin per sherim
Allahu xh.sh thote:
"Zoti yt i tha bletes; "Nderto (shko e zgjidh) shtepi neper kodra (male), neper drunj (peme) dhe neper kulmet qe ata (njerezit) i ndertojne (ne ndertesat qe njerezit ndertojne per bletet)." (En Nahl; 68)
Vet bleta eshte mrekulli e Allahu xh.sh. Per te bere 1 kg mjalt bletes i duhet te pershkruar 360 apo 460 mije km rruge. (Kjo rruge eshte 11 here me e gjate se gjatesia e ekuatorit te rruzullit tokesor.)
Ky insekt i vogel perdor nje komunikim te veçante te quajtur "Vallezim".(Sipas shkenctareve ky lloj komunikimi eshte i veçant dhe shum i zhvilluar.)
Ne vitin 1940 shkenctari Karl Von Frish (Eshte shkenctar Gjerman i cili eshte bere i njohur ne te gjithe boten. Ka punuar ne Universitetin e Mynihut) deshifroi i pari komunikimin e bleteve. Sipas tij, "Sapo nje blet zbulon nje burim ushqimi, kthehet me shpejtesi tek foleja dhe nepermjet tingujve (te quajtur vallezim) u tregon te tjerave per vendodhjen e ushimit. Pjese e informimit jane edhe tingujt qe leshojne krahet e tyre."
Allahut xh.sh. i drejtohet bletes keshtu ne Kur'an: "Shko dhe zgjidh" pra ne trajten e gjinis femerore. Arsyeja eshte pasi bleta femer gjen vendin per ngritjen e nje shtepie te re. Ata drejtohen nga mbreteresha, ndersa puntoret jane femrat e tjera, ndersa meshkujt jetojne te vecuar dhe jane vetem per tu ciftuar. Sipas shkencetareve ; "Truri i bletes mund te kryej rreth 10 trilion veprime (llogaritje) per nje sekond." Psh, nje blet mund te gjej nje burim ushqimi me qindra mira km larg, nuk harron rrugen dhe kthehet ne shtepin e saj per tju treguar te tjereve. Ne fole ata ndertojne ushqimin e njohur : "xhelatin mbreterore", buken prej dylli e cila i mbron te vegjlit e tyre.
Dobit e mjalit
Mjalti eshte nje ilaç i dobishem per stomakun dhe jo vetem. Ne lidhje me kete Profeti Muhammed a.s. ka thene: "Nuk ka ilaç me te dobishe se nje kup mjalt." (Aishe)
Profeti Muhammed a.s. ka thene: "Kushdo qe çdo muaj ha tre mengjese para buke nje sasi te mjaftushme mjalti, ai do jet i mbrojtur nga semundjet e renda." (Ibn Maxhe)
Per kete kemi transmetimin ku Profeti Muhammed a.s. ka thene: "Tek libri i Buhariut shenohen raste kur njerezit kishin probleme me stomakun dhe kur eshte pyetur Muhammedi a.s. ai ka keshilluar: "Le te konsumoje mjalt." Kaluan disa dit dhe personi me dhimbje stomaku kishte perseri probleme, por Profeti Muhammed a.s. dhe te njejten keshille. Kjo u perserit dy here. Heren e fundit Muhammedi a.s. tha: "Allahu xh.sh ka thene te verteten ndersa barku i vellaut tend genjen." (Buhari, "Sherimi me mjalt", Muslim "Sherimi me mjalt")
Nga Ebu Hurejra r.a. trnas. se Muhammedi a.s. ka thene: "Kushdo qe konsumon mjalt tre here ne muaj, nuk do te perjetojne asnje semundje te rende."(Ibn Maxhe, "Sherimi", nr.3450)
Ndersa Xhabiri ka thene: "Me i miri i te gjithe ilaçeve qe keni eshte mjalti." (Buhari & Muslim)
Nga Aishja r.a. kemi se ajo ka thene:
"Vertet i derguari i Allahut Muhammedi a.s. e deshironte shume mjaltin dhe embelsirat." (Buhari)
Ka shume rendesi menyra e konsumimit te mjaltit. Menyra e duhur ben qe te perfitohet nga vetit e tij.
Mjalti eshte pastrues i barkut, ndikim ne kardiovaskular, nervor , stimolues i oreksit etj.
Sipas shkenctareve trupi i njeriut ne nje kohe shume te shkurter ndryshe nga rastet e tjera thith me shpejtesi te madhe mjaltin.
Mjalti ndikon ne aparatin urinar, ne paratin teres, ne melçi, eshte kunder helm per drogen, pra ndihmon ato qe deshirojne te lejne drogen, ose nese ndonje kosumon kerpudh helmuese. Eshte ilac i mir kunder plageve te shkaktuar nga qeni. Mjalti eshte i mir edhe per ftohjen ne kraheror.
Muhammedi a.s. ka thene: "Mjalti ruan zemren dhe largon ftohjen nga kraherori."(Muslimi)
Mjalti mund te perdoret per te ruajtur (konservues) deri ne tre muaj. Ka te dhena qe ai eshte i mir per zbutjen e flokeve dhe rritjes se tyre. Po ashtu ndihmon ne zbardhjen e dhembeve duke i ferkuar ato, forcon mishin e dhembeve.
Mjalti eshte mir te kosmohet duke e tretur ate ne uje te ngrohte dhe ne interval kohor te ndar dhe jo me shume se 60-100 gram ne dit.
Sipas transmetimeve kemi se Muhammedi a.s. e konsumonte mjaltin e tretur ne uj, dhe kete e bente ne mengjes me stomakun e zbrazet.
Muhammedi a.s. kur ka folur per shendetin ka thene: "...Kemi dy ilaç ; Kur'anin dhe Mjaltin" (Buhari)
Ne nje hadith profeti Muhammed a.s. ka thene: "Hani mjalt, pasi nuk ka shtepi ne te cilen gjendet mjalti per te cilen meleket te mos luten per meshire (sherim)."
Ne nje hadith tjeter Muhammedi a.s. ka thene: "Kur nje njeri konsumon mjalt, njemije ilace (sherime) futen ne stomakun e tij dhe njemije semundje dalin jasht."
Per mjaltin eshte thene:
Ibn Sina (Avicena); "Mjalti eshte i mir per zgjatjen e jetes, ruajtjen e potences per pune per moshat e thyra . Nese deshironi te ruani rinine perdor mjaltin/ Ato qe kan kaluar moshen 45 vjecare eshte mir ta perdrin mjaltin rregullit e ne menyre te vecnate te perziere me arra (te grira), Mjalti i perzir me miell perdoret per demtimet plage siperfaqesore..."
Hipokrati: "Une ushqehem me mjalt vazhdimisht dhe e perdor ate per sherimin e shum semundjeve."
Ibn Bejtar: "Mjalti i bletes i nxehte, i thate , shmang erresiren e syve dhe forcon stomakun."
Galinos: "Mjalti eshte sherues i dobishem per shume semundje, qoft per sherimin nga helmimet ashtu edhe per semundjen e organeve tretese."
Ne nje hadith profeti Muhammed a.s. ka thene:
"Ke Allahu e cakton te behet udheheqes i nje populli , dhe ai nuk e qeveris drejte, nuk do te hyje ne xhennet (nuk do ta ndiej eren e xhannetit)." (Muslim)
Ne nje hadith Profeti Muhammed a.s. ka thene:
"Ai qe nuk falenderon te miren e vogel, nuk falenderon edhe te miren e madhe, si dhe ai qe nuk falenderon njerezit , nuk ka falenderuar Allahun."
"Po te permendesh te miren , quhet falenderim , po ta harrosh ate , quhet mohim. Bashkimi eshte gje e mire , ndersa perçarja eshe fatkeqsi." (Ahmedi)
 |
| Xhamia e Koder Hanit , Puke |
Nga: Prof. Dr. Bajram Xhafa
Ne kuader te rindertimit te xhamise historike te Myftinise Puke (Koder Hani), perpjekjet e klerikit mysliman te Pukes, qe per shekuj u ben krah perpjekjeve per Liri e Pavaresi krahinore me permasa kombetare, sidomos nga Musa Hoxhe Puka, Dizdari dhe Zenel Hoxhe Mehaj, qe jane te njohura qofte ne Shtate Bajraket e Pukes, qofte per haromoni fetare shembullore mes dye komuniteteve: katolik dhe myslimane te Pukes, gjithmone ne shoqeri e fqinjesi te mire, deri edhe ne lidhje krushie e martesore, kumbarie dhe vellazerie gishtash (probatine). Eshte interes qe te theksohet qe erdhe edhe Nene Tereza ne Puke , (15-16 gusht 1996), ngjarje e cila nuk qe e rastesishme dhe sepse mbeti historike per Puken, si per dy komunitetet fetare ne Puke. Katolike dhe Mysliman.
Parambatja e parashtruar ketu, eshte arritur te sigurohet qeofte permes kujtimeve, qofte disa burimeve arkivore te rendesishme dhe botimeve historike te autoreve te huja e vendas.
Si deshmi e pare historike, keto perpjekje te imam Musa Hoxhe Puka, Dizdarit jane me te dukshme ne perkrahje te Lidhjes Shqiptare te Prizrenit dhe ne vazhdim te kryetarit te saj , hafiz Ymer Prizrenit.
Ky fakt i rendesishem pergjithesisht eshte lene disi ne hije ose eshte paraqitur si rastesisht i manget me qellimin per t'i pasqyruar kleriket myslimane te Pukes fanatike dhe "anadollake" ne Islam, te cilet qenkan bere keshtu, pengese per levizjet partriotike, ndersa faktet tregojne te kunderten, gje qe do te perpiqem tu vertetoj ne kete shkrim.
Nje shembull i till dritedhenes ka qene imami teolog hafiz Musa Dizdari , i njohur ne popull me emrin Hoxhe Puka , i cili eshte shquar per unitetin e komuniteteve dhe ringjalljen e perkushtimit atdhetar, sidomos ne kuaderin e Lidhjes Shqiptare te Prizrenit.
Teologu Musa Et'hem Dizdari (Hoxhe Puka) ka jetuar me 1800-1900 njihet si i pari imam vendas, per te cilin ruhen kujtime dhe burime arkivore per veprimtari te shquar atdhetare, sado me sakrifica dhe ne mosh te thyre.
Kjo veprimtari, qofte dhe vetem bazuar ne vendimin e gjykates ushtarake Shkoder me 19 gusht 1881 dhe te akteve gjyqesore te ministrise se Luftes, percjelle prej kryeminisrtir Osman Pasha Pallatit Perandorakt ne Stamboll, del se Ismail Salih Agë Kryeziu , Kajmekami i Pukes , ne bashkepunim me imamin e xhamise se Pukes hafiz , haxhi Musa Et'hem Dizdari dhe te Mahmud Bajram Paci , imam i fshatit Pac te Bytyçit dhender i Ismail Agës , bashk me Abdyl Hoxhen e Gashit dhe Binak Alin e Krasniqes , organizuan percjelljen , largimin dhe sigurin e tij ne bese te Maslsise se Gjakoves prej Prizrenit deri ne kufi me Puken te haxhi Ymer Prizrenit kryetar i Komuitetit Drejtues te Lidhjes Shqiptare te Prizrenit , per te cilin ishte leshaur urdherarresti per kapjen e tin, si organizator "i kryengritjes qe kishte themeluar dhe kishte perkatitur ai" kunder Perandorise Osmane gjate Lidhjes Shqiptare te Prizrenit 1878-1881 (Aktet gjyqesore ushtarake Shkoder).
Nepermes ketyre dokumenteve osmane del se veprimtaria atdhetare per liri dhe pavaresi e hafiz, haxi Musa Dizdarit , imam e Myfti i xhamise Puke te Koder Hanit, se bashku me Ismail Agen Kryeziun ka shtrire pertej kuadrit krahinor, kazase se Pukes , sepse merr shtrirje me permasa kombetare , me perpjekjet per bashkepunim per ta shpetuar drejt Shkodres dhe Ulqinit, qe ishin ne gatishmeri te mikpritjes se tij , Haxhi Ymer Prizrenit , kryetarin e Komitetit Drejtues te nje prej figurave te rendeishme te Rilindjes sone Kombetare.
Hoxhe Puka , edhe pse kishte disa kohe mosmarrveshje personale me Ismail Age Kryeziun per postin e kajmekamit te Pukes, te cilin e kerkonte per deren e tij, te birin, Et'hemin (aso kohe kapter ne xhandarmerin e Pukes), kur erdh puna per interesat kombetare ne kuaderin e Lidhjes Shqiptare te Prizrenit , ai iu be krah Ismail Age Kryeziut , duke ia vene ne sherbim te birin Et'hemin.
Pas aksionit Prizren - Pac (Bytyç - Tropoje), na tregoka hollesisht ne Zherke te Ismail Haxhia (baze e UÇK-se) Abdein Zenel Hoxha i Pacit , me 4 nentor 2011. Abedini ( i vitlidjes 1934), kujtimet e te cilit jane mbledhur prej studiuesit Xhemal Meçi ne Zherke me 4 nentor 2011, ne shtepin e Ismail Haxhise , ku ishin ftuar bujarisht me turisten Finlandeza Lejla dhe shoferin e shoqeruesin e saj Xhavit Pitamina).
Mahmud Hoxhe Paci , babagjyshi i Abedinit , nen petkun e imamit si dhe Abdyl Hoxha i Gashit dhe Binak Alin e Krasniqes shkuan ne Prizren, ku e moren nen mbrotje Ymer Prizrenin, duke e kaluar me shume kujdes ne Bytyç te kulla ne Pac , ku e priste Et'hem Dizdari i Pukes bashke Mustafe Agë Kryeziu i Pukes per ta percjelle ne fshatin Kryezi-Puke-Shkoder.
Ne Kryezi ishte duke i pritur ne kullen e tyre i biri i Ismail Agë Kryeziut Zenel Hoxha , imam i xhamise se fshatit Kryezi (Puke). Ne vazhdim Ymer Prizreni percillet me siguri te plote prej ketij imami te xhamise se Kryeziut Zenel Hoxhes , ku i priste ne Puke kajmekami patriot i Pukes Islamil Agë Kryeziu te kulla e Dizdarit , Musa Hoxhe Puka. Ndersa dy batalione ushtaresh osman mbanin nen kontroll pa sukses udhen kryesore te karvaneve Prizren - Shkoder me shprese se do te arrinin t'a arrestonin udhesh Ymer Prizrenin , ndersa ai mbrohej i siguruar ne Puke , derisa ia dorezuan Shkodres , e cila e percolli te Myftiu i Ulqinit . Atje u mireprit prej ulqinakeve derisa shovinistet malazes e goditen pas koke nje nate te vone, kur po kthehej nga falja e namazit te fundit.
Per perkrahjen e dhene Ymer Prizrenit prej imameve pukjan dhe kajmekamit e bijeve te tyre, si zbulohen, merren masa te ashpra prej qeveritareve osman, duke i arrestuar derisa kalohen gjyqin ushtarakt ne Shkoder, sepse me veprimtarin e tyre akuzoheshin se "kan guxuar te nxisin veprimtarin kryengritese dhe anti osmane." Me kete akuze gjykohen dhe denohen te internuar jasht vendit te tyre: Hoxhe Puka dhe Ismail Kryeziu. Edhe Kryeministri ne shkresen e tij shoqeruaes per aktet gjyqesore, qe ia dergonte Pallatit Perandorak , Sulltanit , theksonte se: "Ismail Aga dhe Hoxha i Pukes , Musa Efendiu kan qene nga njerezit me te rrezikshem qe paten turbulluar dhe prishur qetesine e vendit." Sulltani ne pergjegjesin e toij me 15 nentor 1881 thekson: "Shkresa e lartpermendur e Shkelqesise Suaj z.Kryeminister,... si dhe aktet e tjera u pane nga Madheria e Tij, i cili urdheroi: "Te zbatohet vendimi i gjykates ushtarake me internim jasht vendit te tyre." Perfundimisht u internuan "me rrugen e Selanikut dhe te Aleksandrise per ne Marash".
Ne Dardhe dhe Kryezi tregonin se perfunduan ne Halep te Sirise , ku u mbajten ne internim per afro pese vjet, pa pasur asnje perkrahje shetaterore , veçse persa u shperblye Hoxhe Puka prej vendasve , te cilet ishin shume te kenaqur prej sjelljes se tij me ta dhe sherbimet fetare qe u kryente. (Akademia e Shkencave Instituci i Historise , "Lidhja Shqiptare e Prizrenit ne dokumentat osmane 1878-1881", Tirane , 1978, fq.228)
U liruan vetem me amnistine e Sulltanit me qellim per te qetesuar kryengritjen e Prizrenit te vitit 1885 , e cila u shtri deri ne viset e Pukes , simdomos ne Qaf Mali nen udheheqjen e Mustaf Islamil Kryeziut , i cili qe arratisur nga burgu i Shkodres , por me pas bashke me te imam Zenel Hoxha etj.
Edhe sot kujtesa historike ne Puke , Kryezi , Bytyç etj ruan respekt per keto figura , te cilet edhe pse me poste e prona i rrezikuan ne perkrahje te Lidhjes Shqiptare te Prizrenit dhe udheheqesve te saj.
Per rolinpetriotik , cilesuar me siper, me interesim te te njderit Mehill Doçi , ndonese sekretar i PPSH te rrethit Puke , nisur nga fakti se te dy keta personalitete ndonese ishin nga kasta e agallareve te Pukes , u derguan dokumentet e pergatitura ne Tirane, ne Presidiumin e Kuvendit Popullore per dekorim. Keshtu , Musa Hoxhe Puka sebashku me Ismail Age Kryeziun me 14 korrik 1988, me dekret nr.4040, dekorohen me medalje "Per veprimtari patriotike".
Po keshtu, teologu imam Isuf Arif Hasani , (1820-1919), i mbiquajtuar Hoxha i madh , teolog , hoxh i xhamise se fshatit Iballe , imam Isufi bashke me Cecë Halilin , dajen e tij katolik nga Dardha , kane perkrahur Lidhjen Shqiptare te Prizrenit.
Ne Prizren Isufi, me perkrahjen e drejtorit te medreses H. Ymer Prizrenit, kishte mesuar ne medrese per imam. Per me teper imam Isuf Arifaj ishte mik edhe me Dizdarin e Pukes Dash Age Dizdarin, i cili kishte per grua Gjyle Hoxhen. Keto lidhje kryshqie e miqesore i bashkuan shume keto dy familje ne perkrahje te Lidhjes Shqiptare te Prizrenit , qe forcuan ndjenjat kombetare ,qe u shprehen edhe ne ruajtjen e unitetit mes dy besimeve, per ruajtjen e raporteve te mira deri miqesore edhe me krushqi.
Imam Isufi ishte nip i Cecë Halilit te Dardhes , burre trim dhe guximtar, me te cilin edhe pse ishte katolik, ruante lidhje te ngushta "nip-daj". Per me teper, imam Isufi ndihmonte dhe respektoten edhe Kabashes te tjere nga Mëziu apo Dardha , edhe pse ishin katolik m si "daja e nip" , siç ishte rasit i Mark Bales se Mëziut , ku kishte shkuar per festen e Zojes se Merturit dhe erdhi tek "nipi" ne Iballe ne kullen kater kateshe te imam Isufit., ku vdiq papritur. Por ky imam e varrosi me nderime Makr Ball Gjonin , burrin mendimtar e guximtar te Mëziut ...
Nje figure tjeter e shquar e kesaj Myftinije qe imam Zenel Adem Hoxha , perkrahes i Pavaresise dhe i Lirise krahinore dhe kombetare. Ky teolog ka jetuar ne vitet 1853-1946, imam dhe Myfti i Pukes . " Qytetar Nderi i Pukes ", Zenel Hoxha , i cili u kthye prej studimeve ne vitin 1879 , ne moshe te pjekur dhe me nje kulture te gjere islame e ndoqi kete tradite te krijuar prej Musa Hoxhe Pukes. Zeneli erdh ne nje kohe kur ndihej shume nevoja e tij , se situata politike ishte e ndere... Haxhi Zenel Hoxha u ka prire ne namaz , ne Xhamin e Koder Hanit edhe Shefaqet Turgut Pashes , ne korrik te vitit 1910 , Ministrit Adil Beut , ne mars te vitit 1912 si dhe te Hasan Riza Pashes ne veren e vitit 1912 , por ne hytbe , nder te tjera , u ka shprehur deshiren e tij dhe te besimtareve islam te Pukes , duke theksuar se: "Allahu me Madhnine e vete ka thene: çdo milet (popull) duhet te jete i lire ne vendin e vet." Keto mesazhu u bene shkas qe Shefaqet Turgut Pasha te largohet nga Puka pa u pershendet me imamin , aq sa doli i ngrysur dhe i pezmatuar prej xhamis, sic e tregon me vone Islamil Osman Laçi , muezin ne ate xhami dhe kryetar i mexhlisit te Kajmekamit Puke.
I tille ishte Zenel Hoxh Mehaj i Pukes. Gjithashtu ky imam patriot , sidomos pas ardhjes se arbereshit Terenc Toçi ne Bugjon , Iballe , Berishe , Qaf Mali , Munelle e Klos te Fanit , i cili themeloi "Qeverin e Perkohshme" ne Kimze te Mirdites , prill 1911 , Zene Hoxha Mehaj e ka vleresuar kete akt patriotik, gjithashtu ka nxitur e perkrahur frymen liridashese te luftetareve qe luftonin per liri e pavaresi gjate Kryengritjes se Pergjithshme 1910-1912, aq sa ne revisten " Hylli i Drites ", Shkoder , tetor 1937 , fq.468 shkruhet; "Nuk duhet lane pa permende zotni Zenel Hoxha i Pukes... qysh ne fill kje simpatizues i levizjes e kurdo ku e qitte rasa... bate njisoj propagande ne favor te kryengritjes." Dhe per çudi, po aty i njejti autor mban nje qendrim denigrues ndaj tij , sepse ishte klerik mysliman, duke trilluar keshtu me nje fare ligesie se na paska qene "i pakulture e rrite ne atmosfere anadollake"
Lind pyetja se si edhe anadollak dhe bante njisoj propagande ne favor te kryengritjes?! (po aty "Hylli i Drites" , 16 tetor 1937, fq.468). Ndersa ne botimin e Dr. S. Sules "Zenel Hoxhe Mehaj", Tirane 2005, fq.40 cilesohet "si nje personalitet pukas qe kishte mbaruar nje universitet teologjik ne Arabi e sherbente ne zonen e thelle te Pukes me perkushtim te larte gjithmone si imam patriot." Por eshte i njohur roli i tij edhe per nxitjen e frymezimin e luftetareve kunder pushtuesve serbe me 1912 , gje qe e tregon fakti se ne drejtim te kesaj lufte ishin hoxhallaret e Malziut, te Bajrakut te Gjashte ne 7 Bajraket e Pukes te Myftinise se Pukes , nxitur e drejtuar prej Zenel Hoxhe Mehaj , qe kishte leshuar kushtrimin per ta pritur me lufte ushtrine pushtuese serbe (te divizionit "Drina"), qe kishte marr rrugen per t'i shkuar ne ndihme ushtrise malazeze qe kishte hedhur kunder Shkodres te gjitha forcat e veta ushtarake me mjetet e luftes duke e mbytyr ne gjak Shkodren e rrethuar nga te gjitha anet per t'ia kthyer Malziut shkja, dhe tani keto kohe kane goje e thone pseodo historianet serbe e malazes se u pasken "rene" 8 mije deshmore ne ufte per "çlirim" e Shkodres prej turqve. Kur vetem nga Puka shkuan 400 vullnetare nen udheheqjen e Mustafe Age Kryeziut dhe Myftar Ages se Malziut, duke iu pergjigjur kushtrimit per t'i shkuar ne ndihme Shkodres qe luftonte per jete a vdekje. Vetem nga Kabashi rane shehit (deshmore) tre Kabashas trima : Dem Ismail Ibrahimi , Rrape, Rexhe Adem Baci e Kur Cina Meçe (Xh. Meç, "Kabashi Puka qe ne lashtesi II, Tirane 2008, fq.169) Po keshtu , u ngrit ne lufte Udha e Madhe : Flet-Xath-Kulumri-Blerim (Sakat)-Truen, te udhequr nga trimet fletas:
"Dymije vete kane dal komite,
Kane nis luften me Serbi ,
N'prru te Goskës kan mbet dymije" ushtar serb.
Kete fakt historik populli ne kenget e veta historike si:
"Ma ka çue Shkodra nje fjale,
Ni fjale Shkodra ma ka çue,
Teslim serbit mos me iu bam
Zmajl Arifi ish kan djal trim mejtelpi,
N'istikam ai kur ka hi,
Ball per ball me serbeli,
Thujmi nans: Mos kaj per mue,
Kaj manxerren se n'Serbi me ka çue,
Nizet qafira i kam palue,
Nizet qafira e i kumandar,
Ushtare t'serbit i paska vra,
Der'sa shehit ai paska ra..."
Po keshtu edhe fshati Flet me Rrugen e Madhe (Trun-Flet):
"Me ksi trimash qe ka Fleti,
S'i ka krajli, si ka mbreti,
S'i mban toka, s'i mban deti
Kan nis luften me Serbi,
Shume prej tyne shehitli!(Deshmor)"
"Kush e filloi ket luft ma i pari ?
Kush e nisi luftem me Serbi ?
Hoxhallaret e Malit Zit,
Sadik Hoxha i Malit Zi,
Osman Hoxha e Baram Haziri,
Osman Hoxha i trim dai,
Ka nis luften me Serbi,
Ne ni prru ka mbet dymije."
"Atje n'Piste te Malit Zit,
Ç,po lufton ni mejtepli,
Mejtepli e shehitli,
Me top dardhe ia paska hi,
Ni top dardhe paska mbarue,
Halil Hasani e ka fillue.
Kur e ka shpraze topin ma s'pari,
Ushtoi Drini e gjimoj mali,
Ç'po lufton Halil Hasani!
Halil Hasani me çete t'vet,
Mgulle, Piste e Gdheshte mas tij po nget!
Per vend t'vet po duen me vdek.
Dhe sa shume, bre , paskan mbet,
T'treten hare topi perlset,
Çat here Halili paska mbet,
Per Shkipni po do me dek.
Shpejt marrka flae trupi i tij,
Kur po digjej barut i zi,
U ndal serbi me ushri,
Der sa topi ma s'asht ndi.
Per pak kohe ma s'asht ndi,
Po u ndika n'histori,
Se si luftohet ne Malzi,
Halil Hasani shehitli." (Xh. Meçi, "Poeti i Malsise", Tirane , 2013,fq.89-95)
Bashkekohesit tregonin se kjo rezistence heroike u nxit dhe u frymezua edhe prej Myftinise se Pukes me imam e Myfti Zenel Hoxhe Mehaj, i xhamise se "Gjytetes" (Koderhani) Puke.
Prandaj keshilli i Bashkise Puke me vendim nr.30, date 25.10.2005 e ka shpallur Zenel Hoxhen "Qytetar Nderi" "Per veprimtarin e tij patriotike, fetare dhe intelektuale, per vizionin demokratike e progresist dhe per cilesi te rrala humaniste."
Autor
Prof. Dr. Bajram Xhafa
(Ish profesor i Universitetit "Luigj Gurakuqi" Shkoder)
Pasqyruar ne librin: "Xhamia Historike e Myftinise Puke , Xhemal Meçi , Puke-Shkoder 2021, fq.11-36
Me date 11.11.2023 Kryetar i Sofres Pukjane Rrok Gjoka i shoqeruar me antaret e tjere biznesmen te kesaj sofre si dhe Deputet ne Kuvendin e Republikes se Shqiperise Lodovik Hasani dhe Frrok Gjini zhvilluan nje vizite ne Myftinin e Pukes. Nder te tjera ata shprehen urimin e tyre me rastin e perurimit te rindertimit te xhamise se vjeter te Koder Hanit Puke. (Date; 11 nentor 2023)
Ne Puke me bacen Rexhep Abazi nga Medvegja . Ai eshte pjese e Grupit Folklorik Shpetimi Medvegjë . Pas interesimit tim per tu njohur me veshjen tradicionale baca Rexhep me informoi mbi veshjen tradicionale Shqiptare te Medvegjes e cila per burrat perbehet nga: Plisi , kmisha , jeleku , shook (brezi , 6 m i gjate) , tirç dhe opanga. Ndersa ajo e grave eshte: shami me rruaza , kapuç me pare , shive te zena bistek , kmish me rruaza , jelek me rruaza , dimit prej leshi ngjyr zi , perparce shume ngjyrshe , çorape te stolisur dhe opanga.
Medvegja eshte e gjitha e besimit islam dhe pyetjes time se cilit fis i perket ai me tha: Fis Berishe , sipas tij autokton ne Medvegjë . Kur e pyeta per moshen me tha: Veç 75 !
Me kete rast per kenaqesin time luajti nje pjes ne fyellin qe e mbante me vete.
Takim me grupin Folklorit " Luigj Gurakuqi " Prizren te ardhur ne qytetin e Pukes me rastin e Festivalit Mbarekombetare te Talentave te Reja (23.09.2023)
Gëzim KOPANI
 |
| Qabja (Kaba) e bekuar. Fotografi e vitit 1880 |
Sot është ditëlindja e profetit Muhammed a.s. i cili lindi diten e hënë më 12 Rabiul Evvel (571 të eres sonë dhe po të njëten ditë dhe datë në moshen 63 vjeçare i dorëzoi shpirtin Allahut xh.sh.
"Gjithë sa zëra që është n'xhihan (botë), thirrte me za,
tue i thanë t'gjithë Pejgamberit merhabanë... (nderime, përshëndetje)"
Për të mësuar mbi jeten e profetit Muhammed a.s. kliko në link: https://gezimkopani.blogspot.com/2011/02/jeta-e-profetit-muhammed-as.html
 |
| Kabash , Pukë 1978 |
Kabash , Pukë
Fotografi e bere tek shkolla e fshatit Kabash , Pukë ne vitin 1978. Ne mes (me syze) eshte Doc. Prof. Jup Kastrati
Fotografi e publikuar per here te pare ne internet nga Gezim Kopani
Thirrje
Te dashur besimtare, praktkant ose jo. Me date 18 shtator 2023, ne te gjithe Shqiperine do te nise Censusi, Regjistrimi i Popullisese dhe Banesave te te gjithe shqiptareve. Ky eshte nje proçes teper i rendesishem, pasi ne te do te deklarohet edhe perkatesia fetare e çdo individi. Megjithese kjo pjese eshte lene "deklarim me deshire", Komuniteti Mysliman i Shqiperise ju ben thirrje dashamirese te jithe besimtareve, qofshin praktikante ose jo, te deklarojne perkatesin e tyre fetare duke iu pergjigjur pyetjes, `cila eshte feja ose besimi qe ndjek ose i perket`, te shenoni: "Islami/Mysliman". Deklarojeni me krenari besimin tuaj dhe siguroheni qe regjistruesi ta hedhe sakte ne tabelen elektronike, ashtu siç ju e deklarani. Thirrja nuk eshte per numra, eshte per krenari e dinjitet te besimit te secilit.
Burimi: Thirrje e bere publike nga Komunitetit Mysliman i Shqiperise
Krijesa me e dashur e Allahut xh.sh, profeti Muhammed a.s. i lutej Allahut xh.sh. duke thene: "O Zoti im ! Mos me ler vetem, mos me ler pa femije! Padyshim Ti o Allah je trashegimtari me i mire!" Ndersa profeti Zekerija a.s. i lutej Allahut xh.sh. duke thene: "Zoti im! Me dhuro edhe mua nje pasardhes te mire! Vertet, Ti o Allah je Degjues i lutjes! "Rrabi hebli mile-dunke dhur-rijeten taijbeten. Inneke semijud dua." (Ali Imran; 38) Keto lutje tregojne rendesin e madhe qe islami i jep femijeve. Ndaj ne duhet ti kushtojme vemendje atyre. Ti edukojme , arsimojme dhe sigurisht tua plotesojme nevojat e tyre.
Me rastin e fillimit te vitit te ri shkollore shpreh urimet mete perzemerta per te gjithe nxenesit dhe ne menyre te veçante nxenesve te klasave te para. Suksese i uroj dhe stafit pedagogjik i cili duhete te shohe detyren e tij si mision duke ruajtur vlerat e larta te dijes, shkolles ne proçesin e mesim nxenjes por edhe te edukimit te femijeve. Ne perfundim sjell ne kujtes nje thenie qe thot: "Dituria eshte thesa, dhe pyetja eshte çelsi i saj. Prandaj pyesni, sepse pre saj do kene dobi kater persona: Ai qe pyet, ai qe pergjigjet, ai qe degjon dhe ai qe respeton tre te paret."
Xhamia ne fjale eshte ndertuar ne vitin 1380 ne fshatin Tabanoc ne verilindje te Maqedonise se Veriut dhe Serbis. Xhamia eshte ndertuar nga Kaçanikli Mehmet Pasha (Goxha Mehmet Bej). Ka qe thone se: "xhamia eshte ndertuar nga tregtaret arab te cilet kur kalonin pushonin ne Tabanoc. Ne kete kohe fshatrat si Presheve, Tabanoci ishin qendra banimi qe lidhnin lindjen e perendim. Sipas vakë nameve te vitit 1586 ne kete vend ku kalon edhe nje lum u ndertuan dy mullinje dhe nje ferme. Ne kete kohe eshte diskutu rreth kohes se kur mund te jete ndertuar xhamia, dhe u la se ajo eshte ndertuar nga djali i Koxha Sinan Pashes, pra Mehmet Beu , mu ashtu sic edhe xhamia ka emrin.
Per historin dhe kush e ka ndertuar ka shkruar edhe historiani Michel Kill. Xhamia ka pamje arkiteturore mjaft te mbukur , me minare dhe kupole.
Me interesimin e Naim Frasherit , Porta e Larte me 7 mars 1887 lejoi futjen e gjuhes shqipe ne shkollat lice te hapura ne Shqiperi. Ne ligj thuhet: "Propozimi per ligjin ne shtesen e fondit zyrtare administrative ne lidhje me buxhetin e Ministrise se Arsimit per vendosjen e Gjuhes Shqiper e cila eshte gjuhe vendore si lende mesimore ne licet e Shqiperise."
Ne licet e Shqiperise hyri mesimi i gjuhes shqipe. Ne vilajetin e Shkodres ndodhesin disa shkolla Lice, Rushdije dhe 232 shkolla fillore (ibtidaije) ne fshatrat e ketij Vilajeti. Nuk kaloi shume kohe ku ne vilajetin e Shkodres numrin i shkollave fillore shkoj ne 500. Shkollat Lice u hapen ne Durres, Elbasan, Prizren dhe projektet ishin te hapeshin edhe ne Prevez etj.
Ne kete kohe te krishteret e Shkodres po ndertonin kishen e tyre mirepo per munges te fondeve ato kerkuan ndihme nga Osmanet, ndihme te cilet Sulltani e miratoj duke nxjerr nga thesari i Perandorise 75000 kurush. Po gjate kesaj kohe u ndertuan shkolla per vajzat e krishtera (ortodokse) ne Durres, Fier, Berat, Gjirokaster etj.
 |
| Zenel Aga |
Zenel Aga lindi ne vitin 1860 ne fshatin Iballe te Pukes, pikerisht tek lagja e Zotnive. Mesimet e pare i mori ne Mejtepin e fshatit Iballe per te vijuar me pas veprimtarin e tij ne mbrotje te Atedheut. Perveç domostrates kunder Kajmekamit te Shkodres ne vitin 1911 ai ne vitin 1915 qe drejtues i Kuvendit te Shtat Bajraqeve qe u zhvillua ne fshatin Qerret te Pukes. Thuhet se ne kete kuvend u ban bashke rreth 500 burra qe te luftonin forcat e Esat Pashes. Me vone sebashku me Hysni Currin dhe Nikoll Currin mori pjese ne Kongresin e Lushnjes. Ne vitin 1925 ne fshatin Dushaj - Tropoj forcat e Mujë Hoxhes vran Zenel Agen bashke me kusherinjte e tij. Per veprimtarin e tij Atdhetare per Liri e Pavaresi eshte shpallur Deshmor i Atedheut.
Sot me beri vizit historiani dhe miku im nga Turqia Doç.Dr. Ilkaj Erken i cili me dhuroi librat e tij, ne te cilat ka te dhena edhe per rrethin e Pukes.
Puka'da beni ziyaret eden Tarihçi dostum Doç. Dr. ilkay Erken hazirladigi calismalarini imzalaryarak bana verdi. Kitplari Arnavutluk hakkinda olup Puka ile ilgili bilgiler de icermektedir.
Atugraf notu:
"Kiymetli dostum Puka muftusu Gezim Kopani'ye . Saygilarimla Doç. Dr. ilkay Erken imza"
Autograf nga autori:
Shqip: "Per mikun tim te çmuar njeherazi dhe Myfti i Pukes Gezim Kopanit. Doç. Dr. ilkay Erken - firme (nenshkrim)."
 |
| Kalaja e Shkodres - Mars 1911 |
Fotografi e bere ne Kalan e Shkodres ne mars te vitit 1911 , tek oborri i dyte. Ne ate kohe Vali i Shkodres ishte Bedri Pasha
 |
| 20 korrik 2023 |
Nga pritja qe Krytari i ri z. Rrok Dodaj me beri mua dhe drejtorit te Fondacionit Miresia Korab Kaja ne Bashkin e Pukes. Pas urimit ne detyren e Kryetarit te Bashkise Puke te z. Rrok Dodaj diskutuam per bashkepunime te ndryshme ne dobi te komunitetit. Korrik 2023
Xhamia e Bajraklis Prizren ndryshe njihet edhe si xhamia e Gazi Mehmet Pashes dhe eshte xhamia me e rendesishme per qytetaret dhe besimtaret myslima te Prizrenit dhe jo vetem. Xhamia ka nje siperfaqe prej 1907 m2 nga e cila brendesia e saj eshte 771 m2. Ndersa oborri i saj ka nje siperfaqeje prej 1.136 m2. Xhamia ka minare dhe kuben qendrore. Xhamia ka 27 dritare, nje dere hyrse kryesore dhe pese hyrje anesore. Ne deren hyrse te xhamise me shkrim osman ka te shkruar: "Kjo xhami eshte ngritur ne vitin 981 hixhri, nga Gazi Mehemet Pasha i cili e nuk e ka ndertuar kete xhami per shyhret (bukuri) por per hir te Allahut ti sherbej qytetit te Prizrenit." Ne oborrin e xhamis ndodhe dy dyre hyrse. Ne brendesi xhamia ka Mihrabin (vend ku drejton faljen e namazeve imami) si dhe Mimberin (vend me shkall ku imami mbah predikimin e dites se xhuma dhe bajrameve), Kursi (vend ku mbaj vaiz imami), Mafili (vend ku qendron Muezini). Ne mermeret e perdorurar brenda ka te shkruar "Bismilahir Rahmanir Rahamim". Po ashtu brenda xhamis ndodhe dhe dy sahat (ore) te kohes se perandorise osmane. Perveç ketyre, xhamia e Bajrakli eshte e rendesishme dhe per faktin historik se ne kete xhamia jane mbajtur Kuvendet e Lidhjes se Prizrenit perkitazi me 10 qeroshor 1878. Xhamia e Bajraklis eshte monument i mbrojtur me vendim nr.1442/57 eshte "Monument i trashegimise kulturore ne Kososve" i kategorise "arkitekturore".
Profeti Muhammed a.s. ka thene: "Nder sadakat me te dashura eshte fjala e vertet." arb: "Memin sadakati ehabbe ilallahu min kavlil hak." (Ebu Hurera)
 |
| Xhamia e fshatit Iballe , Puke . Qershor 2023 |
 |
| Medein Salih d.m.th: Qyteti i Profetit Salih a.s. ne Arabi Saudite - Pamje nga gjendja aktuale |
Jeta e profetit Salih a.s.
Pas ndodhis se Tufanit te madh te ndodhur ne kohen e profetit Nuh a.s. Allahu xh.sh. dergoi tek populli i Adit profetin Hud a.s. , pas ketij profeti Allahu xh.sh. dergoj tek fisi Themund profetin Salih a.s. Profeti Salih a.s. eshte pasardhes i profetit Nuh a.s. dhe profeti Nuha pat dajl te tij Samin, e Sami kishte djal Iremin, per te vijuar me Abirin (Amir), Semud, Hazir, Ubejd , Mashih (Masih), Asif (Esif) i cili u shtua me Ubejd dhe ky u shtua me djalin e tij te quajtur Salih. Salihu a.s. ka banuar ne vendin e quajtur Hixhr (arb; Al Hixhr, eng; Hegra) ku banoi populli i Themudit. (1) Ky popull ishte i pozicionuar ne nje nga rruget me te rendeishme tregtare dhe jo vetem e quajtur Temjan .(2) Ne kete vend jetuan Nabateanët (3) nje qyteterim i lasht, i njejte me ate te Adit te cilet jetuan ne El Ahkaf (Jordani) (Sot ky vend quhet Petra). Sipas Ministrise se Turizmit te Arabise Saudite, nga germimet e bera ne " Medein Salih " (4) , "Al Ula "(5) etj jane zbuluar vendbanime qe i perkasin Epokes paleolitike, pra rreth 200,000 vjet me pare. Ndersa kerkimet arkeologjike te kryera ne keto zona u zbuluan disa varre dhe monumente antike qe i kerkasin Epokes se bronzit, pra rreth 3000 vite para eres sone, duke e renditur si nje nder vendbanimet me te vjetra te njerezimit ne toke. Thuhet se Profeti Salih a.s. e kishte gjysh te peste Themudin i cili ishte djali i Adit, pra i profetit Hud a.s. Ndersa gjyshi i katert i Adit ishte Sami, qe ishte djali i profetit Nuh a.s. Pra Salihu a.s. eshte nga niperit e profetit Nuh a.s. Profeti Salih a.s. eshte prej arabeve i cili ka folur arabisht. Per kete Profeti Muhammed a.s. ka thene: "O Ebu Dher! Kater prej profeteve: Hudi a.s, Salihu a.s., Shuajbi a.s. dhe profeti yt jane arab."
Ashtu sikurse populli i Adit (Petra) edhe populli i Themudit kishin fizik te madhe dhe ishin mjaft te shkathet. Ata gdhenden ne shkembinje shtepit te fortifikuara duke menduar se jane te sigurte nga çdo fatkeqsi, por gabuan rende. Menduan se ishin te pathyeshem dhe kishin aftesin e sundimit dhe te inponimit duke shfaqur keshtu haptazi mendjemadhesin e tyre ndaj krijuesit te Gjithesise, Allahut xh.sh. Mosbindja dhe idhujtaria e tyre e shprehen haptazi duke krijuar zotra te rrem. Kulmi i mohimit te Allahut xh.sh. qe caktimi i nje feste pagane ku te bashkuar adhuronin zotrat e tyre. Ne kete kohe, nga populli i Themudit Allahu xh.sh. dergoi profetin Salih a.s.
Salihu a.s. para se te shpallej Profet - Pejgamber
Salihu a.s. ishte nje nga njerezit e popullit te Themudit. Ai merrej me tregti dhe pune krahu. Populli gezonte rrespekt ndaj tij pasi ai njihej per aftesit e tij dhe ndeshmerin e larte. Madje nje rast ata menduan qe ta benin sundimtar. Populli i themundit arriten te gdhendnin ne shkembinjte e maleve shtepi e pallate shume te forta, por edhe ky popull ashtu sikurse populli i Adit (Petra) u bene mendjemedhnje duke u bazuan ne forcen e tyre, madje ata u ben aq idhujtar sa krijuar po ashtu disa zotra duke mohuar Allahun xh.sh. dhe te mirat qe Allahu u kishte dhene. Ata ndertuan nje kult per zotrat e tyre njekohesisht themeluan nje dite ne te cilen i benin idhujtari zotrave te tyre, te bazuara ne mitologji nga me te ndryshmet. keshtu mohuan te mirat qe Allahu xh.sh. ua kishte dhene. Ne kete kohe Allahu xh.sh. e shpall profetin Salih a.s. profet. (6)
Shpallja e Salihut a.s. Profet
Kur populli i Themudit caktoj festen e idhutaris ndaj zortave mitik , Allahu xh.sh. nga mesi i tyre dergoj profetin Salih a.s. Per kete ne Kur'an Allahu xh.sh. thote: "Ne i derguam popullit te Themudit vellain e tyre , Salihun tu thote: "Adhuroni Allahun!" (En Neml; 45) Ndersa ne suren tjerer Allahut xh.,sh. thote: "Edhe tek populli i Themudit derguam vellain e tyre , Salihun i cili u tha: O populli im! Besoni vetem Allahun! Nuk keni te adhuruar (Ilah) tjeter veçse Allahun! La ilahe il Allah - Askush nuk ka te drejte, e nuk meriton e nuk duhet te adhurohet perveç Allahut." (El Araf; 73) Ndersa ne suren tjeter Allahu xh.sh. e permend keshtu profesin e profetit Salih a.s. ku thote; "Edhe te populli i Themudit patem derguar njerij prej tyre, Salihun i cili u tha: "O populli im! Adhuroni Allahun! Ju nuk keni ndonje zot tjeter pos Allahut. Ai se pari ju krijoi nga dheu dhe ju beri banues te tij, prandaj kerkoni falje prej Allahut, dhe shprehni pendim (tevbe) tek Allahu. "Inne rrabii kariibum muxhib" dmth; Nuk ka dyshim Allahu eshte afer me meshire dhe Allahu i pergjigjet lutjeve!" (Hud; 61) "Populli i Themudit i than Salihut: "O Salih! Ti ke qene mes nesh si nje shemmbul i shpreses se mire dhe te deshironim per prijes tone, derisa sa na solle kete te re duke na bere thirrje te lejme zotat tane dhe te adhurojme Zotin tend te vetem, Allahun! Po na ndalon adhurimin e atyre qe kan ardhuruar edhe te paret tane? Me te vertet ne kemi dyshim te madhe na ato qe thua! Salihu u tha: O populli im! Ne tregoni ju nese ume jam i bazuar ne argumenta te qarte nga Zoti im, dhe Ai te me kete dhene mua graden pejgamber, kush do te me mbroje mua nga Allahu,nese une kundeshtoj Allahun? Ju nuk do me jepni tjeter vetemse humbje!"(Hud; 62-63) Populli i Themudit nuk i besoi te derguarit te Allahut, Salihun. Salihu u tha: A nuk friksoheni!? Une jam besnik dhe ju them te verteten. Prandaj keni frike Allahun dhe me degjoni! Per fjalet qe u them nuk kerkoj nga ju ndonje shperblim pasi ate ma jep Allahu. Mendoni se do jeni te sigurt pergjithmon ne keto ndertesa? Ne kopshte dhe burime, ne te mbjellura e me hurma dhe frytat e tyre te fresketa. Ju me mjeshteri po ndertoni shtepi neper kodra shkembore. Ndaj keni frik Allahun dhe me degjoni. Mos shkoni pas atyre qe jane te pafrenuar, qe bejne vepra te kqia dhe qe ne toke bejne shkaterrime dhe nuk bejne mir." (Esh Shuara; 141-153) "Populli i Hixhres (Hegra) e pergenjeshtroj profetin Salih a.s. Ne u patem parashtruar atyre argumentat dhe mrekullit tona, por ata i kundershtuan. Ata gdhenden (skaliten) shtepi ne kodra shkembor per te qene te sigurt." (El Hixhr; 80-82) Ndersa ne ajetin tjeter Allahu xh.sh. thote: "Populli i Themundit pergenjeshtroi te derguarin tone (Salihun) duke thene; "Te shkojme pas nje njeriu te vetem i cili doli nga mesi yne, po ne atehere do jemi te humbur nese ndjekim kete çmenduri! Madje atij Salihu qe ka dal nga mesi jone i paska ardhur shpallja prej Zotit! Jo, kursesi, por ai eshte nje genjeshtar dhe mendjemadh."( El Kamer; 23-24) Ne perfundim Populli i Themundit i kerkoi Salihut qe nese deshiron te te besojme atehere na sill nje mrekulli , mu ashtu siç deshirojme ne. Per kete Allahu xh.sh. thote: "Dhe populli i Themudit i tha profetit Salih: Ti je vetem i magjepsur. Nuk je tjeter vetem se njeri ashtu sikurse ne, e nese thua te verteten , sill atehere ndonje mrekulli." (Esh Shuara; 153-154)
 |
| Gdhendja e shtepive ne shkembinje Populli i Themundit - Arabi Saudite - Pamje nga gjendja aktuale |
Mrekullia e Devesë
Pas thirrjeve qe Profeti Salih a.s. i beri Themudit, ata i thane: "Nese eshte ashtu siç thua, atehere nxjerr nga ky shkemb nje deve e cila te kete kete ngjyr, te jet kaq si dhe te jete mbarese ne muajin e dhjete." Profeti Salih a.s. u tha: Po nese kjo ndodh , do i besoni Allahut dhe do me pranoni mua si profet? Populli i themundit i tha: Po do besojm Allahut dhe do te pranojm edhe ty si profet. Per kete te betohemi! Pas kesaj profeti Salih a.s. ju drejtua Allahut me namas dhe i kerkoj Allahut qe nga shkembi te dal deveja mu ashtu si populli i themudit deshiron. Atehere Allahu xh.sh i thote profetit Salih: "Ne atyre do tua dergojme deven si sporve ndaj ti o Salih shiko dhe bej durim." (El Kamer; 27) Te nesermen Allahu xh.sh. urdheroi shkembin te çahet, e nga ajo e çare doli nje deve e madhe me te gjitha veçorit qe Themunid kishte kerkuar madje edhe mbares ne muajin e dhjete. Kur populli i Themundit e shikoj te dal nga shkembi deveja mu ashtu sic ato e kerkuan u habiten te gjithe. Disa besuan mu ashtu sic kishin prentuar, por shumica e shkeli premtimin duke mos e besuar kete mrekulli te Allahut. Nder ato qe besoj mrekullin ishte i pari i popullit Xhundi, te njejtin shembull desh te benin edhe parija tjeter pas tij, por u penguan nga ato qe kujdeseshin per kultin e zotrave , ngase nepermjet tyre ato mbanin postet e tyre dhe rrjedhimisht sundonin popullin, mbanin nen kontroll ekonomin, tregtin etj. Duke shikuar ate cfare po ndodhte, profeti Salih a.s. u tha: Kjo eshte mrekullia e Allahut , i cili çau shkembi prej te ciles doli deveja e gjalle mu ashtu sic kerkuat, madje ajo do lind te voglin e saj dhe ju duhet te kujdesni qe ajo te kullose ne token e Allahut pa i bere asnje te keqe, e nese do i beni keq atehere Allahu do ju denoj. Per kete Allahu xh.sh. thote; "O populli im! Kjo eshte devja e Allahut, per ju eshte nje argument..." (Hudë;64) Dhe devja u leshua te kollose nderkohe disa shprehen shqetesim per ujin e pijshem pasi ate do e konsumoj deveja. Salihu a.s. tha: Devja do pi uje ne krye te dy diteve, dhe ate dite qe devja do pije uje, ju do furnizoheni me uje para se te pije. Ne lidhje me kete Allahu xh.sh. thote: "Deveja do pije uje ne nje dite te caktuar, ndersa ju ne nje dite tjeter." (Esh Shuara; 155) Po ashtu profeti Salih a.s. u tha: Kjo eshte devja e Allahut, ndaj te kujdeseni per te dhe te voglin e saj si dhe per ditet qe ajo do pije uje. Ata qe nuk e besuan mrekullin e Allahut vendosen unanimisht ta mbysin deven. Mirepo duhesh qe dikush ta marr persiper ekzekutimin e saj. Sipas Ibn Xheriri flitet per dy gra nga populli i Themudit te cilat ishin prej nje familje te pasur. Qe te dyja kishin nje nene nje grua jo te paster, Motra e pare ishte e martuar por ngaqe burri besoi Salihun a.s. ajo u nda prej saj, madje aji shkoj tek djali i axhes se vet i cili nuk i besonte Salihut dhe i tha: Do martohem me ty nese ti me premton se do e mbysesh deven e Salihut. Edhe motra e dyte bente pergatitjet e saj per te gjetur njerzit qe do mbysnin deven. Motra e dyte, nje idhujtare e moshuar kishte kater vajza dhe ajo i afroj vajzat ne sherbim te atij i cili premton se do mbys deven. Oferten e pranuan dy te ri dhe ato filluan pergatitjen. Ketyre ju bashkuan edhe shtat burra te tjere. Per kete Allahut xh.sh. thote: "Ne populli e Themundit ishin nente veta qe benin shkaterrime ne toke, dhe asnje here nuk hiqnin nga ngaterresat." (Nemël; 48) Jobesimtaret harruan paralajmerimin qe profeti Salih a.s. u kishte thene: "Lereni deven te ushqehet ne token e Allahut dhe mos i beni dem asaj pasi nese do i beni keq atehere do ju godas menjehere denimi i Allahut." (Hudë:64) Pas vendimit qe jobesimtaret moren per mbytjen e deves, diten e merkure nente burrat ju vun pas deves. E gjeten duke pi uje dhe njeri nga burrat (Kadari) nga larg e plagosi me shiqet. Grat qe nxiten mbytjen e deves erdhet tek meshkujt dhe zbuluan veten dhe filluan te nxisin burrat me qellim mbytjen e deves sa me shpejt.Njeri nga burrat nxori shpaten dhe i preu kembet dhe devja u rrezua dhe menjhere deveja filloj te leshoj ze paralajmerues per te voglin e saj qe te largohet nga keto njerez. Teksa deveja renkonte burrat ia pren qafen. I vogli i deves u largua drej kodres dhe kur arriti ne maje te saj pelliti tre here. Disa thone se devja ka thene: "O Krijuesi im! Ku eshte nena ime!?" dhe me pas ka hyre ne nje shkemb dhe zhduket. Disa thone se burrat e kan mbyt edhe te voglin e deves. Pasi e mbyten, ata pasi pjeken mishin e konsumuan duke festuar. Ndaj te gjithe ato qe moren pjese nga ajo dhe qe shkelen betimin e dhene do i kam ndeshkimi i Allahut.
 |
| Banesat ne shkembinje te popullit te Themudit - Arabi Saudite - Pamje nga gjendja aktuale |
Denimi i atyre qe mohuan Allahun xh.sh
Jobesimtaret ishin pushtuar nga gezimi per mbytjen e deves, dhe ashtu me kryelartesi moren rrugen per tek shoket qe kishin ndjek Salihun a.s. duke u thene: "A me te vertet besoni se Salihu eshte i derguar i Zotit ? Ata thane: "Po, vertet ne jemi besimtar dhe i besojm atij dhe asaj mrekullie." Ata kryelartit u thane: Ne nuk besojme ate qe ju besoni!" (El Araf; 75-76) Me pas shkuan tek profeti Salih a.s. dhe me kryelartesi i thane: "O Salih! Nese je profet na sill denimin me te cilin na kercenove!" (El Araf: 77) Kur profeti Salih a.s. mesoi mbi mbytjen e deves, u merzit shume dhe jobesimtareve u tha, gezoheni ne shtepit e juaj dhe tre dite. Dijeni se diten e pare fytyrat tuaja do zverdhen, ne te dyten do gdhiheni me ftyryre te skuqura dhe ne diten e trete do gdhiheni me fytyra te nxira. Ne lidhje me kete Allahu xh.sh. e permend keshtu ne Kur'an ku Saliu a.s. u thote jobesimtareve dhe mizoreve te deves: "Kenaquni e gezoni ne shtepit (fortifikimet) tuaja edhe tre dite." (Hudë:65) Sic shikohet profeti Salih a.s. ishte lajmeruar nga Allahu xh.sh. se kur do denohen njerezit mizor dhe mohuesit e Allahut, ndaj profeti Salih a.s. sebashku me familjen e tij dhe ata qe besuan u larguan nga ai vend para se te ndodhte denimi.
Nga ana tjeter ne gezim e siper jobesimtaret moren nje vendim te dyte, ate te mbytjes se Salihut sebashku me familjen e tije, madje me kryelatersi thane: Pasi ta mbysim Salihun dhe familjen e tij do i themi afermeve te tij; Ne nuk kemi qene te pranishem ne mbytjen e tij dhe te familjes se tij. Ne lidhje me kete Allahu xh.sh. thote: "Ata thane; Betohuni njeri-tjetrit ne Allahun qe ne te bejme nje sulm te fshehte naten mbi te (Salihun) dhe familjen e tij dhe pastaj (pas mbytjes) ti themi te afermeve te tij: Ne nuk kemi qene te pranishme ne shkaterrimin e familjes se tij, dhe me te vertet qe ne po themi te verteten." (En Neml: 49) "Por edhe Ne (thote Allahu) beme plan ndersa ato nuk merrnin vesh gje."(En Neml: 50) Keshtu Allahu xh.sh. e shpetoi profeti Salih a.s, familjen e tij dhe ate qe besuan. Mbi kete Allahu xh.sh. thote: "Kur erdhi vendimi Yne per denim, Ne e shpetuam Saliun nga poshterimi i asaj dite, e bashke me te, edhe ata qe besuan. Zoti yt eshte ai i Fuqishmi, ngadhenjyesi." (Hudë:66)
Te nesermen , dite e enjte qe i bie dita e pare njerezit e Themundit u gdhine me fytyra te verdha, mu ashtu siç i kishte paralajmeruar profeti Salih a.s., sigurisht shkalla e frikes se tyre u rrit. pyesnin njeri-tjeterin nga na ka ardhur kjo? Kur ra nata i thonin njeri tjeterit: Kaloi dita e pare e paralajmerimit! Ne diten e dyte, dite e xhuma ata u gdhine me fytyra te bera kuq, frika u hyri ne palc ndaj pysnin ku eshte Salihu? Por askush nuk e gjendte, dhe kur ra nata duke numeruar ditet thoshin: Kaloi edhe dita e dyte. Kur u zgjuan ne diten e trete , dite e shtune, jobesimtaret u gdhine me fytyra te nxira zi. Ne kete moment e kuptuan se paralajmerimi i profetit Salih a.s. ishte i vertet, ndaj ato filluan te hapnin varret e tyre. Kur ra nata dhe meqe ende ishin gjalle thane: Kaloi edhe dita qe paralajmeroi Salihu! Kur doli dita e kater, dite e diele , nje pjese ne shtepit e tyre, nje pjese jasht prisnin ate cfare do ndodhte. Kur dielli kishte lind, ata i zuri termeti, toka u dridh aq sa asnje nuk mund te qendronte ne kemb. Me pas u zuri rrufeja dhe nga qielli degjuan Sajha dmth; Ushtimen e madhe , zerin shkaterrues. Ne kete moment njerezit u ngrin, nuk leviznin, asnje ze i tyre nuk degjohej, ashtu te shtangur Allahu ua mori shpirtin. Allahu xh.sh. thote: "Ata qe bene zullum, i kapi krisma e madhe (Ushtima e Madhe) dhe gdhine kufoma te ngrira ne vendin e tyre. Gdhine sikur te mos kishin qene fare ne te. Kujtojeni pra popullin e Thumudit qe mohoi Zotin e vet. Mallkimi qofte kunder Themudit."(Hudë: 67-68) Allahu kete popull i denoj me tre lloj ndeshimi, mu aq here sa pelliti me ze deveja. Allahu i denoj me: Termet, per kete Allahu xh.sh. thote: "Ata perjetuan termetin dhe u gdhin ne shtepit e tyre kufa te ngrira." (El Araf: 78), termeti qe aq i madh sa nuk mund te qendronin ne kemb. Me pas Allahu u leshoi Rrufen dhe Ushtimen e madhe (Sajha). Per kete ne Kur'an Allahu thote: "Ata i perfshiu rrufeja me Ushtimen e madhe, ndersa ato i shikonin, dhe nuk mundeshin te benin asnje gje. Ata nuk mund te ngriheshin dhe as nuk mund te ndihmonin veten e tyre."(Edh Dharijat: 44-45). Ndersa ne nje ajet tjeter Allahu xh.sh. thote: "Ne leshuam kunder tyre nje ushtime, dhe ata u bene si kallamat e thare."(El Kamr: 31)
 |
| Vendbanimet e popullit te Themudit - Al Ula - Arabi Saudite |
Pjesen tjeter te jetes profeti Salih a.s. mendohet se e ka kaluar ne Palestin, dhe aty i ka dorezuar shpirtin Allahut xh.sh. Pas vdekjes se profetit Salih a.s, vjen nje popull tjeter i cili po ashtu u dha pas idhujtaris e paganizmit. Ketij populli Allahu xh.sh. u dergoj profetin Ibrahim a.s.
_________________
1. Themud eshte emer i nje personi nga ku fisi ose populli mori emrin; Populli i Themunidit. Ne baze te gjetjeve te bera ne vendbanimin atik te Medein Salih eshte dakortesuar se: Ky popull fliste arabisht ne dialektin " Nabatean " eng; " Nabataeans " dhe ajo eshte e gdhendur ne fasadat e shkembinjeve te qytetit antik te popullit te Themudit. I pari i ketij populli quhej Themund dhe u quajt keshtu pasi ai lindi ne nje vend ku kishte pak uje. Pra fjala Themund vjen prej fjales Themed d.m.th; pak uje, vend me pak burime ujore. Themudi me fisin e tij u vendos ne vendin e quajtur Hixhr (eng; Hegra) i cili ne ditet e sotme njihet si Medein Salih dmth; Qyteti i Salihut a.s. Ky vendbanim i lashte antik mbrohet nga UNESCO dhe eshte i pari i ketij lloj ne Arabin Saudite. Ne kete vend arkiologet dhe jo vetem kan gjetur shume banime dhe qindra varre antike si: " Kasr el Ferid " dmth; " Keshtjella e vetmuar " etj.
 |
| Keshtjella e vetmuar - Kasr el Ferid - Qyteti lasht antik i profetit Salih a.s. |
Edhe sot ne kete vend ndodhen monumentet madheshtore te cilat vizitohen nga turist dhe jo vetem. Sipas studiuesve ne keto monumente ka: forma te ndryshme gdhendjesh si; kolona, porta, shqiponje, luan, gjarperinje etj si dhe shkrime te lashta. Qyteti i profetit Salih a.s. ndodhet ne veriperendim te qytetit te Medines dhe Damaskut. Ashtu sikurse popullin e Adit te cilen Allahu e permend ne Kur'an me suren El Ahkaf,edhe popullin e Themundit Allahu xh.sh. e permend me suren El Hixhr vendi ku banonte populli i Themudit. Ne burimet islame Themudi eshte nje nga fiset e lashta arabe dhe se origjina e tyre eshte nga fisi Ad duke i bashkuar me Iremin birin e Samit.
2. Temjan: Eshte nje nga rruget me te lashta tregtare te njerezimit mbi siperfaqen e tokes. Ndryshe ajo njihet edhe si rruga e "rruga e erëzave" , rruga e mendafshit etj.
3.Nebateanë - Nebaatu: dmth; "Njeri i dallur" fis arab. Ne qytetin e Salihut a.s. pra ne Medein Salih jane te gdhendur ne gure shkrime " Aramike " te " Nebotenaëve ". Studiuesit shkrimet e Qytetit te Salihut i quajten shkrime Nebataan i cili eshte shkrim i vjeter aramik dhe i perket familjes se gjuhes Semite ku bejne pjese: arabishtja, aramishtja, hebraishtja etj. Gjuha Semite vjen prej emrit Sam i cili eshte emri i djali te profetit Nuh a.s. Shkrimi aramik eshte perdorur gjithashtu edhe nga Finikasit.
4. Medein Salih: dmth: " Qyteti i profetit Salih a.s" ndodhet ne vendin e quajtur El Hixhr te Arabise Saudite. Ne kete vend u vendos populli i Themudit (ose fisi i Themudit). Pas ngjerjes se ndodhur ne kohen e profetit Salih a.s. rajoni njohu disa sundimtar si: Epoka e Lihjanëve (eshte mbreteri e antikitetit te njohur edhe si Denda-Dandan), Nabateanëve (te cilet mendohet se ndertuan dhe qytetin e "Ajnuneh"), Romake (106 pas profetit Isa). Pasi kaluan disa vite nga pushtimi Romak qyteti i Hixhr pra Medein Salih filloi te humb forcen tregrare qe kishte. Pas Romakeve vendi u sundua nga Memlukët per ardhur deri tek sundimi i Perandorise Osmane. Teksa kronikani turk Evlija Xhelebi po kalonte ne rrugen e haxhit per ne Qabe-Mekke ai ndaloj ne vendin e quajtur "Ebjar Salih". Ne vitin 1672 Elija Xhelebi shkruan se: "Ka mbetje te shtat qyteteve." Me pas ne kete zone Osmanet ndertuan nje kala duke vendosur disa ushtar dhe Pasha. Brenda kalas u hap nje pus uji qe mundesoi furnizimin e kalas dhe te udhetareve qe pershkruanin rrugen per kryerjen e haxhit. Haxhileret pushimin e shfrytezonin edhe per trgti. Po ashtu kjo kala sherbente edhe per mbrojtje. Populli i Themudit mohoj Allahun xh.sh. dhe ju dha idhujtaris-paganizmit duke krijuar zotra sipas deshirave te tyre, si dhe shume veprime te tjera te ulta. Per kete gje Allahu i ndeshkoj.
5 Al Ula: Eshte nje lugin e gjelber me palma dhe agrume dhe e vendosur mes shkembinjeve te Arabise veriperendimore. Eshte nje nga vendbanimet e lashta te njerezimit qe daton prej Epokes se Hekurit (1000 vjet para profetit Isa). Nga germimet e arkilogeve jane gjetur mbetje te kockave njerezore, mjete si sopat dore prej guri etj, duke e percaktuar si nje lugine te gjelber dhe duke e derguar ate deri tek Epoka Palolitike pra me shume se 200.000 vjet me pare. Banoret shfrytezuan burimin e ujit te lugines se Al Ula duke zhvilluar tregti te knaqshme. Po ne kete zone banoret qender kryesore pas qytetit te Salihut kishin dhe Dandanët (Dadan). Dandani mundi te krijoje nje dinasti te forte duke kontrolluar gjithe rajonin. Sipas shkrimeve te gdhendura ne shkembinje jepen te dhena ku flasin per rojet qe Dandani kishte vendosur per kontrollimin e zones dhe te rruges se famshme tregtare te Temjanit duke i dhene Dandanit zhvillim te madh ekonomik. Si shume dinasti te tjera edhe dinastia e Dandanit u shua.
6. https://islamansiklopedisi.org.tr/salih--peygamber
