Imam Asllan Hoxha

Ne fotografi eshte Imam Asllan Hoxha i cili ka qen imami i pare qe ka sherbyer ne xhamin e Rrypes Puke.

Takim ne Fushe-arrez me nxenesit e Kur'anit

Po te ishte bere Xhamia e Fushe-arrezit nuk kan pse keto djem dhe vajza te reja te bejne mesim dhe takime jasht. Mire tani qe eshte verem po ne dimer?

(Gjate takimit ne Fushe-arrez me nxenesit e kursit qe organizohen nga Shoqata Bashkesia Kultura Islame Puke e mbeshtetur nga shoqata Istanbul date; 21.08.2015)

Islami ne rrethin e Pukes.Varrezat e vjetra myslimane ne Hadroj te Pukes.

Hershmeria e fese islame ne rrethin e Pukes sipas te dhenave popullore thone se eshte mbi 520 vjeçare.
Kjo mund te forcohet nga vete fakti se ne rrethin e Pukes ka varreza te vjetra mbi 300 vjeçare. Jam duke punuar per grumbullimin e ketyre fakteve. Ne kete fotografi jane varrezat e vjetra te lagjes Hadroj te zones se Rrapse,Puke.

Fotografi e bere nga Gezim Kopani
me date: 26.08.2015

Xhamia e vjeter e fshatit Kryezi

Muret e vjeter te xhamise se fshatit Kryezi, Puke

Xhamia e vjeter e fshatit Kryezi ndodhet ne zonen ish-komun Qaf Mali, Fushe Arrez - Puke. 

Sipas banoreve mysliman te fshatit Kryezi, Xhamia e ketij fshati eshte ndertuar rreth 300 vite me pare. Ajo u ndertua me kontributin e vete besimtareve mysliman te ketij fshati. Ndersa nje e dhene tjeter thuhet se ajo me pare ka qene Mesxhid dhe para 100 vitesh ajo u perdore si xhami. [1]. Prane xhamise ka qene dhe Mejtepi i Xhamise Kryezi ku kan mesuar femijet e myslimaneve te fshatit Kryezi. Ky Mejtep mbahet mend per dy fakte; a). Aty u arsimua Nel Ismail Aga, imam i ardheshm i xhamise Kryezi. b). deri nga mesi i shek. XX afer Mejtepit ka qene nje qershi e cila eshte quajtur Qershia e Mejtepit. Toponim tjeter i xhamise se fshatit Kryezi eshte dhe "Qarri i Xhamis"*. 

Planimeteria e tokes se xhamise se fshatit Kryezi, Puke

Sipas Halim Hoxhes (Avdylit) Mejtepi kishte permasa 8x10 m. Ishte njekatesh. Aty arsimoheshin femijet e fshatit. Mejtepeti ishte mesim fillestar , kater vjeçare. Mesuesi i mejtepeti ishin kryesisht imamet e xhamise te cilet vinin kryesisht gjate Mevludit dhe muajit ramazan. Ne kete Mejtep moren mesim: Zenel Hoxha ose sic njihet ndryshe Neli. Hoxhe Neli me vone u be imam i xhmaise dhe mesues ne Mejtepin e Xhamise Kryezi. Me pas ne xhami ka sherbyer si imam i biri, Malush Hoxha sherbim te cilin e vazhdoj deri ne vitet 1945[2]
Ne xhamin e fshatit Kryezi,Puke kane sherbyer si imam: Zenel (Nel) Hoxha , Malush Zenel Hioxha [3]dhe Myrteza Hoxha nga Dukagjini i Kukesit [4] Xhamia e fshatit Kryezi eshte e vendosur ne toke "Mira"[5] Ne kohen e monizmit xhamia u keqtrajtua duke u kthyer ne magazine koprative. Pas proçedurave te nisura ne vitin 2006 per  çertifikimit e xhamise si prone Vakuf te Myftinise se rrethit Puke , ne vitin 2007 u arrit qe te behet çertifikimi i truallit dhe tokes se xhamise duke u rikthyer si prone Myftinise se rrethit Puke.  Prona vakuf  e xhamis se vjeter te fshatit Kryesi ka siperfaqe prej 2562 m2 [6].

Pergatiti

Gezim Kopani

Foto: Gezim Kopani
Puke; me 17.08.2015
______________________
[1] Mustaf Arifaj; Informacion i derguar Myftinise se rrethti Puke me 13.07.2005.
[2] Gezim Kopani; "Historia e Xhamis dhe Mejtepit Kryezi", 2012.
[3] Sipas banorit te ketij fshati Kastriot Arifaj mesohet se Zenel Zmajl Arifaj sebashku me te birin Malushin kan qene te diplomuar si teolog ne Siri. Informacion derguar Myftinise se rrethit Puke me date 20.07.2006.
[4]Mustaf Arifaj: Informacion derguar Myftinise se rrethit Puke me 13.07.2005.
[5]Mira; Toke e dhuruar nga te gjithe banoret per nje sherbim publik sic eshte xhamia.
[6]Gezim Kopani; Sipas çertifikates se pronesise nr.848, date; 11.07.2007
*Qarri i Xhamis Kryezi; Gjendet ne varrezat e fshatit Kryezi. Ka kurore ovale me lartesi 10-12m, diameter mbi 30 cm dhe perimeter 350 cm dhe me moshe mbi 250 vjet.

Rendesia e falenderimit

Falenderimi eshte fjala me e bukur me te cilen shpreh mirenjohje dhe respekt. Ndaj myslimanet falenderoj me ibadet Allahun xh.sh. per miresit qe ua ka dhene.  Falenderimet jane disa llojesh por do ndaloj tek dy nga keto;
a) Falenderimi ndaj Krijuesit te Gjithesise (Ai qe na ka dhene te mirat e panumerta)
b) Falenderimi ndaj atij personi qe te ndihmon.

a) Ai qe beson Allahun xh.sh. cdo pune e fillon me emrin e Tij. Po ashtu per cdo miresi dhe jo vetem myslimani falenderon vetem Allahun xh.sh. Ky lloj falenderimi perkufizohet me termin "Hamd" pra lavderim i Allahut xh,sh.
Falenderimi eshte nga ato vepra qe Allahu xh.sh e do meseshumti. Pikerisht per kete Allahu xh.sh na ka vendos ne cdo namaz edhe suren El-Fatiha ku thote: "Falenderimi i takon vetem Allahut, Zotit te boteve!" (El Fatiha;01)

Per cfare e falenderojme Allahut xh.sh? E falenderojme Allahu xh.sh per miresit qe na ka dhene. Ai na ka sjell ne kete bote, Ai na ka dhene shpirtin, bukurin e trupit tone, diturin, shtepin familjen. Ne e dime se jemi aq te deboet saqe askush nuk na ka pyetur ne se kur te vish ne kete bote si deshiron te kesh ngjyren e syve, apo flokeve. Po ashtu as kush nuk na pyeti ne se cfare pasardhesi do kesh. Askush nuk do na pyes neve se kur dhe ne cvend do vdesim. Pikerisht per keto, duke e kuptuar ate si Miresi te Allahut xh.sh dhe te qenurit te debet ben qe ne me vetedije te adhurojme dhe ta falenderojme Allahun xh.sh pasi Ai eshte Bamires per ne dhe kur ne bejme gabime eshte Meshurues.Me pas Allahu xh.sh thote: "Bamiresit te pergjithshem, Meshiruesit" (El-Fatiha;2)
Po ashtu  Allahu xh.sh thote:"Falenderimi eshte vetem per Allahun i Cili krijoi qiejt dhe token, erresirat dhe driten." (El-En'am;01) Ne suren el Isra ajeti 111 thote: "Thuaj, falenderimi i takon Allahut!". E kushdo qe e ben kete do kete sugurin dhe Miresin e Allahut xh,sh prane.
Çdo njeri ben gjynahe te cilat mund te jen te vogla ose te medha. Por asnje here nuk duhet te harrojme faktin se nese i drejtohemi Allahut xh.sh me pendes (duke mos perseritur me ate gjynah) atehere Ai, Allahu xh.sh na siguron ne se Ai eshte Bamiresi i Pergjithshem e Meshuruesi. Pra mjafton qe ne ti drejtohemi vetem Allahut dhe ta falenderojme Ate, pasi falenderi e mbush zemren e besimtarit me sevape.

Profeti Muhamed a.s. thote: "Lutja "Elhamdulilah" mbush me sevap peshoren, ndersa fjala "Subhanallahi vel Hamdulilahi" mbushin ate qe eshte ne mes qiejve dhe tokes." (Muslimi)

Kushdo qe perkujton Allahu xh.sh qoft kjo me Namaz, Agjerim, Haxh, Umre, Kurban, Sadaka etj ai ka bere perkujtimin me te mire per veten e vet, pasi cdo falenderim ndaj Allahut xh,sh eshte sevap per vetveton tone.

Allahu xh.sh thote:"Me kujtoni Mua, Une t'ju kujtoj juve. Me falenderoni dhe mos me mohoni" (El Bekare;152) "Kush falenderon, ka falenderuar per veten e tij." (Llukman; 12)

Per te kuptuar po ashtu rendesin e falenderimit kemi edhe jeten e profetit Muhamed a.s. i cili sa here qe ngrihej nga buka thoshte:
"O Zot! Te falenderojme Ty me ndjenjat me te pastra qe nuk pakesohen, por shtohen, me falenderimet e panumerta qe nuk refuzohen por pranohen te Ti." (Buhari)Po ashtu Muhamedi a.s. thote: "Allahu xh.sh kenaqete nga robi i Tij qe e falenderon pasi te haje buke ose pasi te pije dicka" (Muslim)

Nje nate tregon Aishe r.anhu se profeti Muhamed a.s.me tha: "O Aishe! Nese me jep leje, dua te kaloj naten duke bere adhurime ndaj Allahut. Une i thash: Per Zotin une dua shume qe te ri me Ty, por ate qe te gezon Ty e dua me shume. Pastaj u ngrit, mori abdest dhe filloi te falej. Brenda namazit filloi te qante. Qau aq shume saqe iu lagen rrobat madje edhe vendi ku bente sexhde. Duke qene ne kete gjendje Bilali e thirri per namaz. Kur e pa qe po qante tha: O i derguari i Allahut! Perse qani kur Allahu xh.sh ua ka fal gjynahet e kaluara dhe te ardhme?
Muhamedi a.s iu pergjigj keshtu: A te mos jem nje rob qe e falenderon Allahun? Per Zotin sonte me kan zbritur disa ajete te atilla, qe do te jete turp per ata qe i lexon dhe nuk mendojne ne to.
Me pas ai lexoi: "Me te vertet ne krijimin e qiejve dhe te tokes, ne nderrimin e nates dhe te dites ka argumente te qarta per ata qe kan intelekt. Ata e permendin Allahun kur jane ne kembe, kur jan ulur, kur jane te shtrire dhe thellohen ne mendime rreth krijimit te qiejve e te tokes duke thene:Zoti yne! kete nuk e krijove kot, i lartesuar qofsh, ruajna prej denimit te zjarrit." Ali Imran 190-191)

Allahu xh.sh profetin Musa a.s. sebashku me ndjekesit e tij (me besimtaret) i shpetoi nga tirania e firaonit. Hapi detin ne mes duke i hap rrugen Profetit Musa a.s. dhe besimtareve qe besonin Allahu xh.sh . Profeti Musa a.s sebashku me besimtaret kaluan ndersa firaoni me ushtrin e tij e perpiu deti. Allahu xh.sh. u drejtohet besimtareve duke u thene: "Nese me falenderoni, do ua shtoj te mirat." (Ibrahim;7)

Pra me kete Allahu xh.sh u la te kuptoj se nuk eshte asnje gje fakti qe ua hoqa qafe firaonin, as hapja e rrugeve ne mes te detit, as furnizimi me ushqim se sa eshte falenderimi qe me beni Mua thot Allahu xh.sh. Prandaj me falenderim ndaj Allahut xh.sh shtohen miresite e Allahut xh.sh ne zemren dhe familjen e gjithsecilit qe falenderon Allahun xh.sh.

b) Nje vend tjeter te vecante ze edhe falenderimi ndaj atij personi qe te ka ndihmuar. Ketu behet fjale per ato te cilet te ndihmojne ne punet e mira. Dhe kur dikush te ndihmon ne kete drejtimin duhet ta falenderojme per ndihmen e dhene.

Ne lidhje me kete Muhamedi a.s. thote: "Nese dikujt qe i kane bere mire, lutet per ate qe ia ke bere duke thene: Allahu ta shperblefte ose te dhashte te mira! ai e ka lare borxhin e falenderimit ne nje menyre shume te larte." (Tirmidhi)

Nje here Profeti Muhammed a.s. ka thene: "Xhebraili me ka dhene lajmin se : Kur Allahu xh.sh t'i tuboje krijesat e Tij ne diten e Kijametit, Allahu xh.sh do i thote nje robi qe i eshte bere miresi nga dikush:
A e ke falenderuar robin tim qe te ka bere mire?
Ai thote:
O Zoti im! Duke e ditur se miresia qe me eshte bere vjen vetem nga Ti, te kam falenderuar vetem Ty. Atehere Allahu xh.sh i thote:
Perdersia te mos falenderosh robin tim qe e kam bere shkak qe te te vijne te mirat, nuk me ke falenderuar as Mua!" (Ali el Mutaki)

Ne nje thenje tjeter kemi se Muhamedi a.s. ka thene: "Ai qe nuk falenderon njerezit (pra ate qe te ka bere mir), nuk ka falenderuar as Allahun xh.sh" (Ebu Davud)

Pas nje lufte shoket e profetit thane: "Ah sikur ta dimin se cili eshte mall i mir dhe ta ruajme." Me pas vjen ajeti i Kur'anit "Lajmeroji per nje denim te dhimbshem ata te cilet e ruajne floririn e argjendin dhe nuk e japin per hir te Zotit (ne rrugen e Allahut)" (Teube;34)
Me pas profeti Muhamet a.s. iu pergjigj shokeve keshtu:
"Gjerat me te vlefshme qe mund te kesh jane:
Gjuha qe ben dhiker (adhuron dhe falenderon Allahun xh.sh)
Zemra qe falenderon
Gruaja e devotshme qe e ndihmon burrin e saj ne besim." (Tirmidhi)

Po e mbyll kete hytbe me nje hadith te profetit Muhamed a.s.i cili tregon: "Kishte qen nje person qe beri kete lutje qe mahniti Meleket e Allahut xh.sh: "Ja Rabbi lekel Hamd, kema jenbegij lixhelali ue vexhhike ue liadhimi sultanik" dmth: "O Zoti im! Falenderimi te takon Ty ne menyren me te pershtatshme ndaj madherise, fuqise dhe madheshtise se sundimit Tend." Kjo dua i habiti Meleket te cilet kane per detyre te shkruajne veprat e njerezve. Ata nukdinin se si ta shkruanin sevapin e ketij falenderimi dhe shkuan ne qiell dhe thane:
"O Zoti yne! Robi yt tha nje fale qe nuk dime se si t'ia shkruajme sevapin."
Allahu xh.sh edhe pse e dinte fort mir se cfare ka thene robi i tij, pyeti Meleket e u tha:
Cfare tha robi im?
Meleket u pergjigjen: Ai tha:"O Zoti ime! Falenderimi te takon Tu ne menyren me te pershtatshme ndaj madherise, fuqise dhe mashtise se sundimit Tend."
Me pas Allahu xh.sh u thote dy Melekve:
"Ju shkruani ate fjale ashtu sic e tha robi im, derisa robi ime te vije te Une dhe ta shperblej per ate falenderim!" (Iben Maxhe)

Le te lusim Allahu xh.sh qe te jemi perj atyre qe vazhdimisht falenderojme Allahun xh.sh dhe ata njerez te cilet na ndihmojne.

Pergatiti

Gezim Kopani

Hytbe e mbajtur ne Xhamin e Pukes me dt; 31 korrik 2015

Nje panorame me kuptim !!!

Te gjithe duhet te lusim Zotin qe te kemi jete te bukur, me besim ne Krijuesin e Gjithesise. Me familje e shoqeri te paster dhe te jemi çdo here me zemer te paster.

Islami në Pukë viti 1523

Salnami i Vilajetit te Shkodres 

Thuhet se perhapja e fese islame ne rrethin e Pukes haset pas vitit  1495 , kjo duke u forcuar ne vitin 1523. Familje fisnike qofte ne Puke (Dukagjin) por dhe ne Fisin (Bajrak) e fshatit Kabash-Puke behen mysliman duke luajtur keshtu rol kryesor ne hapjen e besimit islam. E njejta gje ndodhi dhe ne Malzi.

Rreth vitit 1858 Osmanet krijuan "Sanxhaqet" me kete rast Shkodra shpallet Sanxhak. (S.Pulaha) Ne krye u vendos Sanxhakbe Koxha Jusuf Beu dhe thuhet se ai ishte  i pari i oxhakut ne Bushatlinjet. (Hamdi Bushati "Shkodra dhe motet (tradite, ngjarje, njerez)" v. II, Shkoder ,"Idromeno" 1999)

Ne kete kohe Puka, Iballja e Spasi u shpallen "Nahi" (lagje) te sanxhakut te Dukagjinit me qender ne Shkoder dhe me vone qender ne Sanxhakun e Pejes. (Thuhet se Puka per nje kohe ka qene pjese e Saxhakut te Prizrenit)

Sipas organizimit te asaj kohe ne krye te krahinave qendronte "Zotinia, ose Beu , Aga" Ndersa me vone  Kajmekami, Bajraku, Myhtari (Kryeplaku)  etj.

Agallaret e Pukes, Kryeziut dhe ato te Iballes jane fis Kabashi (me vone Kabashi u ba fis i pare). Defteret apo regjistrat osmane te shek.XVI japin nje pasqyre te gjendjes se popullsise se regjistruar me 1529, 1571 dhe 1591, ku popullsia shenohet edhe sipas besime fetare.

Ne vitin 1571 "timarli" (prone ne shfrytezim) del nje person i quajtur Sulejman, i biri Il-hanit. Ilhani ishte ushtar ne keshtjellen e Dukagjinit (Puke), ndersa Sulejmani kishte per shfrytezim (timare) Komanin e Dobranin (fshat krahas Komanit).

Pas 20 vitesh, 1591, na jepen dy breza me emrat e Dizdareve (nga ku dolen Imam e Myfti) te Pukes. Konkretisht emri i Ali Mustaf Dizdari dhe Mustaf Dizdari. Po ashtu kujtesa popullore tregon se i pari i shtepise se "Zotnive" te Pukes u be musliman dhe mori emrin Ali Aga. Ndersa prej fisit te Kabashit behet musliman Hader Leka ku pas vdekjes se tij behet musliman vellau i tij Qaf Leka dhe me vone behen mysliman dy familjet e dy vellezerve te tjere. Me vone per shkak te mungeses se mjaftueshme te tokes largohet nga fshati Kabash kater vellezer: Deda (vella i madh), Marku, Nikolla dhe Pali. 

Thuhet se Deda sebashku me familjen e tij u vendosen ne Fushe Doçi (aty ku sot ndodhet "Perla" ne Vau Dejes Shkoder) e disa thone ne Mlloje.  Ndersa Marku shkoj ne Prizren ku u vendosen ne fshatin Korish, Nikolla shkoj ne Reç te Dibres ndersa Pali thuhet se shkoj ne Has (Zahrisht) ose Lume e disa thone ne Bardhoc te Kukesit. Nga aty familja e  Dedes filloj te kishte kontakte me myslimanet e Shkodres dhe me pas me zyrtare e hoxhallar te ndryshem. Fakti qe Deda (Emri i Dedes permendet nga pasardhesit e tyre te cilet thone se ende vazhdojne te kene tokat e tyre te cilat quhen: "Ara e Dedes", "Stani i Dedes" madje ka qe permendin dhe toponimin "Mallaha e Dedes" etj) kishte familje te madhe ku ne perberjen e te ciles numeronte shume meshkuj si dhe duke pas parasyh besnikerin, trimerin e Dedes beri qe ai te ishte ne vemnedjen e zyrtareve te kehes te cilet i ofruan bashkepunim dhe toka. Nje nder tokat qe i dhane Dedes ishte ne Laçaj te Pukes. Si shtepia e Zotnis se Pukes, Dizdarit , dhe Deda ju bashkua bashkepunimit me zyrtaret e Kajmekamit.te Pukes. Fillimisht ai dergoj dejmt ne Mejtepin e xhamise se Koder Hanit. Ne kete mejtep spikati djali i tij Ismail Laçi i cili si person i arsimuar e dergonin ne udhetime te ndryshme vecanarisht ne Shkoder. Thuhet se Ismail Laçi i I-re njihet me Bushatlite e Shkodres. Me vone familja e Laçajve shton dhe me shume njohjen me Bushatlite duke krijuar njoftesi te madhe dhe me Mustaf Pash Bushatin. Per shkak te zgjuarsis dhe fisnikerist qe e karakterizonin Ismaili dhe njohjen qe kishte me Bushatlite beri qe Ismailin ta emrojne Kajmekam ne Kaçanik te Kosoves.

"Sipas regjistrave ne vitin 1591 ne nahijen e Pukes kishte 23 fshatra qe kishin 355 zjarre (shtepi)..."

Sipas disa te dhenave ne vendin e quajtur Koder Hani mesohet te kete qene  qendra e Dukagjinit ose  ndryshe Puka (Burimi: Muhimme defteri).

Rrethi i Pukes perfshihet ne Sanxhakun e Shkodres i cili u krijuar ne vitin 1485 i cili ne perbeje kishte 4 kaza, te perbere nga:

Kazaja e Shkodres

Kazaja e Podgorices

Kazaja e Pejes

Kazaja e Bihorit

(Kjo sipas Defteri i regjistrimit te Sanxhakut te Shkodres , viti 1485, Shiko autorin Selami Pulaha, viti 1974)

Ndersa pas vitit 1888 Saxhaku i Shkodres(1) kishte keto kaza:

Kazaja e Shkodres

Kazaja e Tuzit

Kazaja e Lezhes

Kazaja e Pukes

Kazaja e Mirdites

Kazaja e Krujes

Aty ka qene te vendosur edhe ushtaret Osmane te cilet ndertuan; Kajmekami (2), Xhami, Mejtep, Tyrbe, , Mexhlis, Han (mesohet qe kan qen 3 han, njeri ka qen han i Laçajve i quajtur Hani i Alis (ku ndodhet sot porta e oborrit te Hasan Kapllan Laçi), nje tjeter ka qene tek Xhamia e Koder Hanit i quajtur Mysafirhane), Dyqan, Imarat dhe Zyrat e Administrates.

Ne Kajmekamin e Pukes mesohet se kan sherbyer mbi 100 ushtare (T.Ippen), nje pjese e te cileve edhe pukjan. Sipas te dhenave mesohet se Koder Hani ka qene nje Kala e rendesishme e cila ishte si qender e nahise se Dukagjinit.(Evlija Çelebi e quan "Yeni Kale").

Mesohet se kjo Kala ka pasur rreth 8 apo 12 topa. Banoret e lagjes Laçaj Puke edhe sot tregojne vendin ku ato kan qene te vendosur,

Keto banore edhe sot thone: "... Per te njoftuar se ka hyre koha e iftarit ne Ramazan shprazeshin topat e Kalas se Shkodres dhe te Pukes..." Xhamia e Koder Hanit eshte nje nder xhamiat me te vjetra ne rrethin e Pukes.

Xhamia e vjeter e Koder Hanit Puke

Per daten se kur eshte ndertuar Xhamia e Koder Hanit Puke ka disa te dhena ku; e para eshte ajo se eshte ndertuar nga Osmanet, po ashtu ka te dhena qe ajo eshte ndertuar aty nga viti 1500, apo ne vitin 1523.

Rreth vitit 1637 gjate vizites se tij ne Puke F.Bardhi permend gjendjen ne Puke, e cila ne ate kohe qendren e kishte tek Koder Hani, aty ku ndodhen sot gjurmet e xhamise se vjeter te qytetit te Pukes.

Ne relacionin e tij ai nder te tjera shkruan: "...Kjo qyteze ne nje lugin te madh nder male, ne mes te popujve te Dukagjinit, ne nje vend shume te bukur dhe me ujna shume te ftohte, qe ndertuar se pari prej nje turku (myslimani) te fuqishem, po thuaj sot e 90 vjet (1547). Pastaj qe rrenuar prej mirditasve, dhe popujve te Dukagjinit, qe aso kohe ishin kryengrites kunder turkut. Pastaj , sot e 29 vjet (1608) qe rindertuar prej nje turku (myslimani), nga qyteti i Prizrenit aso kohe sanxhakbe i Dukagjinit..." (Relacioni II/1965, f. 81)

Ne vitin 1662 Puken e viziton kronikani turk Evlija Çelebi .  Ne kujtimet e tij ai thote:

"Nga Ulqini shkova ne Shkoder prej andej ne Bushat , pran Pashes i cili me dha 13 mije grosh, te gjitha monedha te arta.... pastaj me fali 300 monedha floriri nje skllav spanjoll me emrin Bihzad, nje at, nje jatagan si dhe nga 10 cop florin, nje cop cohe e nga nje stof te gjithe njerezve te mi. Pasi me dha edhe disa shoqerues me vete u ndave nga Beu dhe u nisa nga Shkodra per ne Stamboll." 

(Gjate rruges Evlija Çelebi ndeshet me dy keshtjella te Dukagjinit: Muthin (kjo fortese ka mundesi te jete Deja ose Kabashi) e Jenikalan.)

Per te paren ai thote: "Eshte nje ndertim i vjeter, i cili gjendet buze lumit qe mban emrin e qytetit dhe u eshte marr venecianeve nga Fatihu me 883. Administrativisht varet nga Shkodra, ka fome katerkendore, ka kater kulla guri. Nje here ne vi, ne lumin e ketij qyteti del shume pesh, i cili eksportohet ne France. Eshte keshtjelle e forte vetem me porte. Brenda saj jane disa tepi banimi te ushtareve, nje xhami e ngritur nga Fatihu, depo ushqimi e municioni si dhe mjaft topa. Vendi sundohet nga dizdari. Qetesia sigurohet nga nje fore prej 200 vetash, te cilet jane qe te gjithe kreshnike shqiptare dhe mikpritesa besnike. Peshku, rrushi, pemet e bostanet e ketij vendi jane me emer. Njerezit duken shume te gjalle nga fizionomia dhe pamja e jashtme, per shkak te klimes se forte." 

Prej ketu u nisem ne drejtim te linjdes dhe mberritem ne Jenikala, e cila eshte ndertuar nga Fatihu 883. Edhe kjo ben pjese ne prefekturen e Dukagjinit dhe sundohet me nje subash. Ndodhet ne rreze te nje mali, eshte e ndertuar prej guri, por eshte ne prishje e siper e nuk meremetohet, pasi eshte larg kufirit dhe nuk shihet fort e nevojshme. Ka dizdarin, dhjete roje e disa topa." ("Shqiperia para tre shekujsh" fq.148)

Xhamia e Koder Hanit ka qene me minare dhe me kapacitet mbi 50 persona. Dyert dhe dritaret i ka pas ne forme harku dhe me gur te gdhendur. Sipas te dhenave ne vitin 1540 ne lagjen Laçaj mesohet te kete pasur rreth 22 deri 25 shtepi te gjitha te besimit mysliman.

Personalitete te njohura kan vizituar Xhamin e vjeter te Koder Hanit Puke ku permend;

Evlija Çelebi e quan "Yeni kale", Ne vitin 1910 fal namaz ne xhamin e Koder Hanit Shefqet Turgut Pasha sebashku me oficeret e tij.

Me 1912 xhamin e Koder Hanit e viziton edhe Ministri i Brendshem i Turqise Adil Beu. Ne te njetin vit xhamin e Koder Hanit e viziton edhe Hasan Riza Pasha.

Ne vitin 2007 Myftinia Puke ka bere çertifikimin e tokes se xhamise se Koder Hanit me qellim rindertimin e saj ne tokat vakuf qe Myftinia Puke ka pas ne Koder Hanit Puke.

Mund te lexoni edhe kete shkrim Islami dhe Kazaja e Pukës

Shenim: Materiali eshte ne punim...

Pergatiti

Gezim Kopani

___________

1. Shiko librin "Defteri i regjistrimit te Sanxhakut te Shkodres i vitit 1485" te autorit Selami Pulaha, Tirane viti 1974.

1.E shikoj te arsyshme te shpjegoj disa terma dhe emra. Disa thone se emri Puke vjen nga Ad Picaria (Stacion ne rruge). Zona eshte njohur edhe me emrin Dukagjin. Sa i perket emrit Kajmekam eshte nje emertim shteteore i kohes Osmane, i cili thuhet se eshte perdorur pas vitit 1800 , dhe disa thone pas vitit 1888.

Gjate jetes se vete Perandoria Osmane ka ndryshuar disa here emertimet e institucioneve. Megjithate po permned vitit 1871 ku sipas rregullores per Administraten Publike neper Provinca (Vilajet) nenpunsi me i larte ka qene Guvenatori (Vali), nen vilajet Mytesarifi, ndersa ate komunal Kajmekam. Ne nahi eshte kryetari , ne nivel fshati eshte Kryeplaku i quajtur Muhtar. Ne ate kohe Valit, Kajmekami etj emroheshin nga Sulltani.

Cfare do te thote Kajmekam? Eshte fjale me rrenje arabe ku kajm do te thote: zevendes, mekembes, ndersa mekam do te thote: vend. Kajmekami kishte te drejte per: ceshtjen e pronave, financave, sigurin (zabtia), drejtonte Mexhlisin (Kuvendin) ne te cilin merrnin pjese te zgjedhurit qe ndryshe quhen pelq, ose te urtit. Antare e ketij kunvedi (mexhlisi) perbeheshin nga antar te dy besimeve  mysliman dhe katolik.