Vizite ne kalane e Ulqinit - Mali i Zi ( Montenegro ), 05 mars 2018
Sipas studimeve te "
Gruzianeve", Ulqini me pare eshte quajtur
Colchinium (Kolhinium qe vjen nga Kolhet shek.
V. p.e.s) dhe per te vijuar me emertimin
Colchion-
Colchis-
Qulha-
Qilhido-
Olcinium.
Ulqini eshte vendbanim i lashte Ilir dhe nje nder keto vende eshte Kalaja e Ulqinit e cila permendet ne shkrimet e vjetra deri tek shkrimet e
Idrizit shek.
XII etj. Ne kete kala ndodhen gjurmet
Ilire, Venedikase dhe
Osmane. Ne nje publikim te
Gazmend Kovaci kemi se: "
Ulqini eshte i vetmi qytet bregdetar Ilir i cili me heroizem e krenari te admirueshme arriti te ruaj brenda mureve te qytetit te vjeter keshtjellen, jeten, gjuhen e traditen duke u bere keshtu deshmi e gjalle e historise se qyteterimit shqiptare qe prej epokave te hershme parahistorike" (pjese nga trajtimi- Valorizimi i trashigimise Ilire te Ulqinit .
Kalaja e ndertuar nga
Venedikasit i dhane asaj fortifikim te vecante ku gjate sundimit
100 vjeçar ato e ndryshuan duke i dhene nje pamje edhe me te bukur. Edhe sot ne murin e brendshem mund te lexohet shkrimi me tulla te kuqe "
Johani Bolani", i cili ne shek.
XV eshte njohur si mekembes dhe kapedan i Ulqinit i cili gjithashtu ka bere disa restaurime kalase.
Kalaj pesoj demtime si pasoj e luftes
Osmane ndaj
Venedikut te cilet sundonin kalan. Venedikasit humben luften dhe kalaja e Ulqinit ne vitin
1571 u mor nga Perandoria Osmane. Per shkak te demtimeve te shumta qe pesoj Kalaja beri qe Osmanet ta ndertojne ate nga fillimi duke e shnderuar ne nje fortese per lufte. Ata ne kala ndertuan shtepit e prishura, xhami, mejtepe si dhe urbanizuan brendesin e kalase. Vlen te permendet fakti se besimi islam si ne cdo vend tjeter edhe ketu nuk u hap me dhune por me deshire te plote nga banoret vendas te cilet u çliruan nga nje pushtim dhe se Osmanet kishin vendosur qe ne krye te kalas te vendosen pikerisht vendasit te cilet kishin perqafuar besimin Osman. Perveç rindertimit te Kalas u bene disa ndertime te tjera te cilat ishin ne sherbim te publikut si pershembull u ndertuan kroje te cilat quheshin çesme, Mejtepe dhe Medrese. Medreseja e Ulqinit ishte ne ze kjo per faktin se per 300 vjet ajo ka nxjerr brez pas brezi hafiza te Kur'anit ku shumica e tyre u ben imam. Po ashtu u ndertuan hamame si dhe kulla e sahatit.
Ne shumice dermuse islami u perqafua ne shek.
XVII. Ky shekull ishte ne favorin e
shqiptareve te cilet fituan pozita te forta ne detari e tregeti. Ne vitin
1876-1878, si pasoj e sulmit
malazezo-hercegovas, turqit largohen duke ngel ne fuqi vendimi i
Berlinit te
26 nentorit te vitit
1880 vit ku u larguan ushtaret osman. Nder shqiptaret me te njohur (pas Ilireve), por edhe me me ndikimin ishin:
Bushatlite,
Balshajt,
Skurajt etj. Interesant eshte shkrimi ne osmanlisht ku i pari i Bushatlive i cili kishte bere riparime dhe ndertime ne kala, ka lene kete shkrim:
"Lutje per bekimin e kesaj Keshtjelle. Allahu e ndriqofte kete Kala (Keshtjelle) te Islamit buze detit dhe ta mbaje nen driten islame deri ne diten e fundit (dites se kijametit). Keto shtylla (mure) te larta me taban sikur trupi me shpirtin , jane veprat e fuqise se Allahut dhe te miresise se Tij. O njeri i pafuqishem! Lutu per kete kala te islamit , te ciles ne emer te vertetesise e quajta : "Çeli Gonxhja e Trendafilit". Viti 1130 hixhri, pra viti 1717)Para se te kthehet ne xhamia ajo ishte kishe e quajtur Shen Meris por kur Kalaja ra ne duart e Osmaneve ajo u kthye xhami. Kete xhami
Evlija Çelebi e quan: "
Xhamia Mbret" kjo pasi nuk kishte burimin prone dhe ndaj u quajt xhamia Mbret e cila nenkupton Sulltan
Selimin e II-te i cili mori kalan nga
Venedikasit. Xhamia quhet dhe me emrin xhamia
Haxhi Halil Skurës per vete faktin se ai ishte imam i xhamis dhe se ne vitin
1693 ai ndertoj minaren e xhamis. Kjo xhami njihet edhe me emrin
Xhamia e Kalas.
Me pushtimin e Kalase ne vitin
1878 nga Malazet xhamia nderpret funksionimin e saj. Ndersa ne vitin
1978 xhamia kthehet ne muze. Imamet qe kan sherbyer nge kete xhami vin nga familja e Bushatlinjeve, Balshajve, Skurave etj.
Afer xhamise ndodhet Kulla e vjeter e Balshajve e cila dhe sot quhet
Kulla e Balshajve. E njohur po ashtu ishte dhe familja e Skurajve. Ata ishin punetor dhe te respektuar. Nder te tjera Skurat mbahen mend per ndertimin e veprave te hajratit siç eshte
Kroni i Skurajve qe ndodhet ngjit me
Mejtepin ne Kalan e Ulqin. Ky mejtet sot quhet dhoma e detareve.
Pergatiti
Gezim Kopani__________________
1. Ne Ulqin ndodhen keto xhami; Xhamia e Marinareve, Xhamia e Pashes, Xhamia e Kalas, Xhamia e Mezgjahut, Xhamia krypazarit, Xhamia e Lamit,. Po ashtu ne Ulqin ndodhen edhe keto kisha:Katedralja e Shen Nikolles , Kisha e Shen Markut , Kisha e Shen Nikolles, Kisha e Shen Jozefit si dhe tyrbet: Tyrbja e Fanit dhe nje Tyrbe e cila nuk ka emer.
2.Fotografi te bera gjate vizites ne kalan e Ulqinit , 05 mars 2018
Xhamia e Kalas se Ulqinit
Brenda xhamise ne Kalan e Ulqinit
Sebashku me Gazmend Kovacin tek dhoma ku eshte zhvilluar Mejtepi
Xhamia e Kalas se Ulqinit, e cila me pare ka qene Kishe. Para duket pusi i ujit.Pas Kulla e Balshajve
Tek kalaja e Ulqinit
Tek kroni i Skurajve, Kalaja e Ulqinit
Mbishkrimi tek Kroni i Skurajve ne Kalan e Ulqinit
