 |
| Telegram i vitit 1907 derguar nga Vlora qendres se Janines |
Behet fjale per nje xhami te shek. XIX te ndertuar nga Haim Qamili ne fshatin Risil te Vlores e cila u kthye ne kishe ortodokse. Kjo tregohet nga ana e nje telegrami qe administra e vlores ne vitin 1907 ia dergon qendres se Janines ne te cilin permendes se: Ne çiflikun e fshatit Risil te Vlores xhamia e vjeter u prish dhe ne vend te saj u ndertua nje kishe. Ky delegram nodhet ne Osmanli Arsivi.
Nderkohe kisha u prish ne vitin 1967
Ne kohet e vjetra tregohet se kishin qene dy dijetar. Njeri jetonte ne oborrin e mbretit ndersa tjetri jasht.
Nje dite dijetari i oborrit del jasht dhe rastesisht takon kolegun e tij i cili ishte duke ngren buke thate dhe i thote;
-Nese nuk do e krtikoje mbretin , nuk do ishte duke ngren buke thate!
-Ai ia kthen: Mesohu te hash buke thate, atehre do mund te kritikosh edhe mbretin!
Islami i ka kushtuar vemendje te veçante deshmis se vertet si nje element fisnik qe duhet te pasqyroj vetem te verteten dhe jo genjeshtren. Ndaj myslimanet e kane obligim (farz) qe kur te deshmojne , te bejne deshmi te vertet dhe jo te kunderten. Per kete Allahu xh.sh. thote:
"Roberit e Allahut jane ata qe nuk deshmojne rrejshem." (El Furkna, 72)
"Dhe largohuni nga fjalet shpifese." (El Haxh, 30)
"Nuk ka dyshim se Allahu nuk udhezon ne rruge te drejte ate qe eshte genjeshtar." (Gafir, 28)
Ndersa profeti Muhammed a.s. i ka pyetur shoket e tij: "A t'u tregoj per me te madhin e gjynaheve te medha? Shoket i thane: Po, o i derguari i Allahut! Profeti Muhammed a.s. tha: "1.Ti besh Allahut shok ne adhurim, 2. Te jesh i pabindur ndaj prinderve dhe pastaj u drejtua pasi ishte i mbeshtetur (me krah ne jastek) dhe tha: 3. U keshilloi ashper per mos dhenien e deshmis rrejshem." Pastaj vazhdoi te peseris aq shume mos dhenien e deshmis rrejshem sa shoket thame me vete, kur do mbaroje. (Buhari)
Deshmia e rrem, shpifjet dhe genjeshtrat e dergojne njeriun ne vrajse, ne darjen e familjes dhe shoqerin ne teresi duke e derguar ate ne çekuliber total. Si shembull per kete kemi ate qe na ka treguar Aishja r.a. e cila tregon rastin e saj.
Aishja r.a. tregon: "Sa here qe i Derguari i Allahut Muhammedi a.s. deshironte te nisej per udhetim, ai hidhte shorte se ke nga familja e tij do merrte me vete. Nje here shorti me ra mua dhe keshtu bashke me te u nisem. Ishta koha kur Allahu kishte udheruar hixhabin (mbulesen e grave). Profeti Muhammed a.s. me vendosi ne deve po ashtu edhe me zbriste bashk me heudexhin (samar ne forme katrori me mbules). Keshtu ecem derisa i Derguari i Allahu perfundoj fushaten dhe u kthyem per ne shtepi. Kur ju afruam disi Medines, Muhammedi a.s. udheroi te udhetojme edhe naten. Kur u dha ky urdher, une u largova pak nga njerzit per arsye personale. Pasi perfundova dhe u nisa per tek njerezit, papritur vura re se me kishte ra varsja e qafes ndaj u ktheva ta merrja. Kjo gje me vonoj. Ata qe kujdesesish per vendosjen e heudexhit ne deve, kishin marr ate dhe vendos ne deve duke menduar se une jam brenda. Ne ate koh grat ishin te lehta, elegante, keshtuqe nuk e kishin ndjere ndryshimin e peshes. Nderkohe qe une une isha e re (disa thone rreth 15-16 vjeç). Une gjeta varsen pasi njerezit kishin ikur. Kur u ktheva , nuk gjeta asnje. Vendosa te ulja tek vendi im, ku qendroja duke menduar se ata do verejne mungesen time dhe do kthehen. Duke pritur me zuri gjumi. Pas ushtrise kish pas qene Safuan Dhekvani i cili vjen ne vendin ku isha. Kur ai shikoj hijen e nje njeriu qe fliten, vjen drejt meje. Ai me kishte shikuar edhe me pare por jo te mbuluar. Une u zgjova kur ai po thonte: "Inne lilahi ve inne ilejhi raxhiun" d.m.th: "Vertet te Allahut jemi dhe padyshim tek Allahu do te kthehemi." (El Bekare; 156). Ai e uli deven e tij, zbriti prej saj dhe vuri kemben e tij te kembet e para te deves. Une hipa ne deve, ndersa Safvani eci ne kemb duke terheq deven per dore, derisa arrtem ushtrin e cila kishte ndaluar per te pushuar. Kush ishte caktu per tu shkaterru, ra ne shkatrrim, disa njerez hodhen akuza te rreme ndaj meje, dhe prisi i akuzave ishte Abdullah bin Seluli (prisi i munafikve te Medines). Pas kesaj arritem ne Medina dhe une u semura per nje muaj, nderkohe njerezit perhapen fjale shpifese. Mua me dukej gjate gripit nuk po me vizitonte Profeti a.s., ate ndjenje dashamiresie te zakonshme te tij, sidomos kur bia e semure. Nderkohe ai (Muhamedi a,s,) vinte dhe ne pershendetje thoshte; Si eshte ajo? Une nuk dija asnje gje se çpo ndodhte, derisa e mora veten nga gripi dhe dola me Um Mistah per ne Mesasi (per nevojat personale). Ne ate kohe e kishim zakon qe per nevoja personale te dilnim naten, kjo perpara se ti kishim banjot afer shtepive. Me pare arabet nevojat e tyre i kryenin ne vende te hapura dhe larg shtepive. Keshtu, une dola me Mistahin duke ecur. Ajo u pengua nga fustani i gjate dhe u rrezu, ne kete cast tha: U shkaterrofte Mistahi ! Une i thash: Cfare eshte kjo fjale e keqe qe thua per vete kur ke marr pjese ne luften e Bedrit? Ajo tha: Oj ti! A nuk ke degjuar se cfare thone per ty? Dhe me tregoj per thashathemet dhe akuzat shpifse ndaj meje. Mua mu veshtirsu gjendja. Kur u ktheva ne shtepi, i Derguari i Allahut , Muhammedi a.s. erdhi tek une. Pasi pershendeti, pyeti sherbetoren: Si eshte ajo? Une i kekrova qe te me lejoj te shkoj tek prinderit, me qellim tek prinderit te mesoj dicka me shume. Muhammedi a.s. me lejoi. Me te arritur pyeta nenen time: Cfare po flasin njerezit per mua? Ajo me tha: Bija ime! Mos u shqeteso shume per keto. Pasha Allahun nuk ka grua te bukur , te shkelqyer qe e do shume burri i saj, i cili ka dhe gra te tjera, qe ato te mos trillojne per te! Thash: Lavdi Allahut! Vertet pergojojne per kete? Ate nate qava deri ne agim dhe nuk vura gjume ne sy. Nga ana tjeter , kur Profeti Muhammed a.s. shikoj se iu vonua shpallja Hyjnore thirri ne mengjes Aliun r.a. dhe Usama bin Zejdin per tu keshilluar me ta per ta ndar gruan e tij Aishen r.a. Usama dha mendimin e mire qe kishte per grat e tij duke i thene: O i Derguari i Allahut! Mbaje gruan tende pasi pasha Allahun ne nuk dime gje tjeter per te veç te mira, dhe fisnikeri! Ndersa Aliu r.a. i tha: O i Derguari i Allahut! Allahu nuk te ka vendosur ty kufizime, ke edhe shume gra te tjera vec Aishes,, megjithate pyete sherbetoren e saj te tregoje te verteten. I derguari i Allahut Muhammedi a.s. thirri Beriran dhe e pyeti: Ke shikuar ti ndonjehere dicka tek ajo qe te ka ngjalle dyshime per te? Ajo i thote: Per Allahun jo! Kurre nuk kam shikuar tek ajo ndonje gje te keqe dhe te gabuar, pervec faktitit se ajo eshte vajze e re dhe kur fle e le brumin ne vend jo te sigurt dhe keshtu vijne dhite dhe e hajne.
Ate dite Muhammedi a.s. u ngjit ne minber dhe kerkoi qe dikush ta mbeshteste ate per te ndeshkuar shpifsin Abdullah bin Selulin, duke thene: "Kush do me mbeshtese mua ne ndeshkimin e atij njeriu i cili me ka lenduar rende duke shpifur per familjen time? Pasha Allahun! Une di vetem te mira per familjen time dhe ndershmerin e saj! Ata kane akuzuar nje burre (Safuanin) per te cilin une di vetem te mira dhe ai nuk ka hyre kurre ne shtepin time perveçse me mua." Ngrihet Saad bin Muadhi dhe thote; O i derguari i Allahut! Pasha Allahun ! Une do te te liroj prej tij, nese ai njeri (Seluli) eshte nga fisi Aus, atehere ne do ta heqim qafe, nese eshte nga vellezerit tane (fisi Hazrexh), atehere na urdhero dhe ne do zbatojme urdherin tend. Ngrihet Ubada kreu i fisit Hazrexh dhe thote: Ti ke genjyer, ti nuk e vret dot ate dhe nuk do mundesh. Pastaj ngrihet Usaid bin Hudein dhe i thote Ubades: Ti je genjeshtar! Pasha Allahun, Ne do e vrasim ate dhe ti je hipokrit, je duke mbrojt shpifsin. Per kete dy fiset Aus dhe Hazrexh u acaruan shume dhe ishin gati te luftonin njeri-tjetrin, ndersa Muhammedi a.s. po qendronte ne minber, derisa sa zbriti dhe i qetesoi. Keshtu u qetesua situa dhe ra heshtja.
Aishja r.a. vazhdon; Gjithe ate dite une vazhdoja te qaja, aq sa lotet nuk me ndalnin dhe nuk vura gjume ne sy. Ne mengjes prinderit ishin me mua. Ishin dy net dhe nje dite qe kisha qare aq sa nga e qara do me plaste melçia. Nderkoha prinderit ishin ulur tek une ndersa une qaja. Nje grua ensaresh me kerkoi leje qe te hynte dhe e lejova. Ajo u ul dhe filloi te qante bashke me mua. Ndersa te gjithe ishim ne kete gjendje, hyri Muhammedi a.s. dhe u ul. Ai nuk ishte ulur tek une qe diten kur ishin hapur akuzat shpifse ndaj meje.
Kaloi nje muaj dhe profetit a.s. nuk i erdh asnje Shpallje Hyjnore sa i takon çeshtjes time. Muhammedi a.s. tha fjalen e deshmise: La ilahe il-Allah ve ne Muhammeder Resul Allah! dmth; Nuk ka Zot tjeter qe meriton te adhurohet pervec Allahut dhe une Muhammedi jam i Derguari i Tij!, dhe pastaj Muhammedi a.s. tha: Oj Aishe! Keshtu dhe ashtu fjalesh me kane thene per ty. Nese ti je e pafajshme dhe e paster, atehere Allahu shpejt do ta shpell pastertine tende, dhe nese ke bere gjynah, atehere lutju Allahut te te fale dhe pendohu tek Allahu, pasi kur njeriu pranon fajin e bere dhe i lutet Allahut per falje, Allahu ia pranon pendimin.
Kur Muhammedi a.s. perfundoi fjalen e tij, mua m'u ndalen lotet dhe nuk me mbeti asnje pik loti ne sy. I kerkova babait qe ti jap pergjigje per mua Muhammedit a.s. por babai me tha: Pasha Allahun nuk di cfare te them. I drejtova nenes qe te fliste por edhe ajo dha te njejten pergjigje. Ndersa vete isha e re dhe nuk dija shume nga Kur'ani dhe thash: Pasha Allahun, Vertet ju keni degjuar fjale nga njerezit, dhe ato fjale ju jane ngulitur ne mendjet tuaja, aq sa i keni marr si te verteta. Tani nese ju them se jam e paster , dhe Allahu xh.sh. e di qe jam e paster dhe e pafajshme, ju nuk do te me besoni. Nese ju deshmoj duke genjyer se jam fajtore, dhe Allahu e di se jam e paster dhe e pafajshme, atehere ju do te me besoni. Pasha Allahun! Nuk gjej dot shembull per ju dhe per veten time vecse shembullin e profetit Jusuf a.s. i cili ka thene: "Durim! Allahut i kerkoj ndihme per kete qe peshkruani (thoni) ju!" (Jusuf, 18) dhe pastaj u ktheva ne shtrat nga ana tjeter, duke shpresuar ne Allahun se do provonte pafajsin time, por Pasha Allahun ! Kurre nuk kisha menduar se Allahu do te zbrishte ajet (Shpallje Hyjnore) per çeshtjen time, pasi nuk e quaja veten aq te denje qe te flitej per mua ne Kur'an , por vec shpresoja se Muhammedi a.s. mbase do shikonte ndonje enderr me te cilen Allahu do ia qartesonte pafajsin time. Pasha Allahun! Pa u ngrit Muhammedi a.s. nga vendi dhe pa dal asnje jasht nga dhoma, i erdhi Muhammedit a.s. Shpallja Hyjnore nga Allahu xh.sh! Muhammedi a.s. u mbush me djerse aq sa i dolen pikat e djerses duke i kulluar dhe pse ishte dite e ftohte dimri. Kur perfundoj shpallja Hyjnore, Muhammedi a.s. duke qeshur fjalen e pare qe me tha mua ishte: "Oj Aishe! Falendero Allahun! Allahu tashme ka shpallur pafajsine dhe pastertin tende!
Nena ime me tha ti afrohesha Muhammedit a.s., dhe une i thash: Jo! Nuk i afrohem Muhammedit dhe nuk falenderoj tjeter veç Allahut xh.sh. Keshtu Allahu shpalli: "Nuk ka dyshim se ata qe trilluan shpifjen, jane nje grup prej jush. Ju mos e merrni ate si ndonje dem per ju, perkundrazi, ajo do te jete ne dobin tuaj. Secilit prej tyre do t'i takoje denimi sipas pjesmarrjes ne gjynah, e atij prej tyre qe e barti jesen e madhe te shpifjes i takon denim i madh." (En Nure, 11)
Kur Allahu xh.sh. e zbriti kete ajet per pafajsin dhe pastertin time, Ebu Bekri r.a. (babi im) qe gjithnje e kishte ndihmar Mistahin, sepse ishte i aferm i tij, tha: Pasha Allahun! Nuk do ti jap me asgje Mistahit, per shkak te asaj qe tha per Aishen!
Por me vone Allahu xh.sh. zbriti ajetin qe thote; "Te ndershmit dhe te pasurit nga ju, te mos betohen se nuk do t'u japin te afermve, te varferve dhe atyre qe per hir te Allahut lane vendlindjet e tyre, po le t'ua falin gabimin dhe mos t'ua zene per te madhe. A nuk deshironi qe Allahu t'u fale ju? Allahu fale dhe meshiron shume!" (En Nure, 22)
Pas kesaj Ebu Bekri r.a. tha: Po ! Pasha Allahun une dua qe Allahu te me fal! dhe filloi te ndihmoj peseri Mistahin, te cilin e kishte ndihmuar vazhdimisht.
Aishja pastaj shton: Nderkohe i Derguari i Allahut Muhammedi a.s. kishte pyetur Zejneb bint Xhahshin (bashkeshorte e Muhammedit) per mua duke i thene: Oj Zeneb! Cfare di cfare ke shikuar? Ai i ka thene: I i Derguari i Allahut! Kam frike te theme se kam digjuar ose kam shikuar qe aq nuk e kam degjuar dhe aq degjuar me pare. Pasha Allahun! Une per Aishen nuk di gje tjeter vec te mira! Ne ate kohe Zejneb ishte rivale ime per bukuri dhe dashuri, megjithate Allahu e ruajti ate nga ligesia, sepse ajo ishte e drejte dhe e mire." (Buhari)
Deshmia ka kushte. Deshmia te behet ne emer te Allahut, te mos jete i cmendur dhe te kete arrit moshen e pjekurise. Ndrye nga burrat kur deshmia eshte nga femrat ajo duhet dybluar. Deshmia e dy femrave eshte barabarte me deshmin e nje bashkulli. Kjo bazohet ne ajetin Kur'anor ku Allahu xh,sh. thote: "O besimtar! Kur merrni hua prej njeri-tjetrit per nje afat te caktuar, shkruajeni ate. Dhe nga gjiu juaj le te shkruaj nje shkrues i drejte dhe te mos ngurroje nga te shkruari ashtu sic e ka mesuar Allahu. Le te shkruaj, e atij le ti diktoje ai qe pranon borxhin, le ti friksohet Allahut, Zotit te tij e te mos lere mangu asnje asnje send nga ai. Nese ai qe ngarkohet me borxh eshte i paafte mentalisht, eshte i mitur ose nuk eshte ne gjendje te diktoje, atehere le te diktojne dy deshmitare burra nga mesi juaj, e nese nuk jane dy burra, atehere nje burr e dy gra, nga deshmitaret qe i pelqen. (dy gra ne vend te nje burri). Per ate se nese njera prej tyre gabon, t'ia perkujtoj tjetra. Deshmitaret te mos refuzojne kur te thirren. Dhe mos pertoni per ta shkruar ate dhe afatin e tij, i vogel apo i madh qofte, sepse kjo eshte me e drejte tek Allahu, me e forte per deshmi dhe me afer mosdyshimit. Vetem nese eshte tregti e menjehershem dora doraz qe e pratikoni mes jush, atehere nuk eshte ndonje gjynah te mosh e shenoni. Por, kur beni shitblerje, deshmoni. E ai pronari i pasurise nuk demton as shkruesit as deshmitaret, e nese beni demtim, ai eshte mosrespekt i juaj ndaj dispozitave te Allahut. Kini frike Allahun se Allahu u dhuron dituri te jashtzakonshme, Allahu eshte i gjithedijshme per cdo send." (El Bekare, 282)
Deshmia e rrejshme, genjeshter ndikon negativisht ne jeten e njeriut aq sa profeti Muhammed a.s. ka thene: "Kush nuk braktis deshmin e rrjeshme dhe vepron sipas saj, ai nuk do kete shperblim nga agjerimi." (Buhari)
Per te mberritur te miren, duhesh te ndjekesh te veshtiren.
Po s'te goditi dhembja, nuk mund te ndjesh meshiren.
Egoja deshiron te lehten, shpirti te verteten.
Nuk ke, ke te mundesh, luften beje me veten.
Te dobetit ndjejne nevojen per ta mundur dike.
Gjithçka do kesh, por mund te jesh asgje.
I dituri lufton me veten, i padituri me te tjeret.
Nuk ka me te mjere se ai qe s'meshiron te mjeret.
Nuk ka me te vafer se ai me lotet e tij s'eshte takuar.
Nuk ka me te braktisur se ai qe buzeqeshjen nga ftytyra ka debuar.
Mund te qeshesh me dike, shkakun pa e kuptuar,
Por s'mund te qash me askend, nese me shkakun sje njoftuar,
Derisa zemra jote nuk mund te ler nje gje,
sado e dijshmja te jete, mbetet e barabart me te.
S'ka gjera qe nuk duhen, ka gjera qe duhet ti lesh.
Mjerim eshte ti kerkosh ndihme tjetrit, per gjera qe vete mund ti besh.
Fjalet mbeten te vdekura siç mbetet trupi pa shpirt.
S'mjafton veç te qendrosh drejt si qiri, duhet edhe te ndriçosh.
Ti mund te ushqehesh me nektarin e luleve, por s'ben dot mjalt.
Mund te kesh qiriun e ndezur poshtazi, por flaka e tij kthehet lart.
Behu flak ne kendilin e egzistences, e ngrohi zemrat qe ftohetesi ndjejne.
Qendro si elif dhe sprish pune edhe nese ndonjehere mbrapsht te kthejne.
Se mbar apo mbraspht te kthehesh, ti prar pa kuptim nuk do mbetesh.
NDIZU DHE QENDRO SI QIRI, SE KUR NDRIÇON , IA VLEN TE TRETESH !
