Gëzim Kopani

" Shpi e madhe ka gjind e gja , sofer e za "  (Kabash , Puke) * Dikur ne veriun e Shqiperise permenden " Shpi e Madhe " apo " Shpi ne Za " , kjo per shkak te veçrive te Shtepise se madhe e cila quhej " Shpi me Za " (Shpi n'Za) . Shpi ne Za do te thote:  " Shtepi e madhe ose Shtepi me Emer. Sipas tradites Shpi me Za i eshte thene asaj shtepie e cila kishte shume pjestar , burra , gra , femije por edhe begeti e bereqet" . Shpi ne Za kuptohet edhe per trimerin e burrave te shtepise se madhe. pershembull eshte njohur shprehja " Burr e pushk " . Shpi ne Za jane edhe shtepit te cilat ishin fisnike dhe qe ka nxjerr figura te shquara siç eshte shprehja: " Burr Dheu " me te cilen kuptohet: "Burre Kuvendi , burr qe ben pleqni. Shpi me Za kuptohet edhe Shpi Fisnike qe ka prit e percjell, pra qe u ka shtru Sofren e bukes te gjitheve. Ne  Kabash , Puke  etj eshte njohur shprehja:  "Shpi e madhe ka gjind e gj...

Ne prag te Kurban Bajramit zhvillova nje vizite ne fshatin Iballe. Ndalesen e radhes e bera ne shtepin e Zenel Mustaf Ages , plot 92 vjeç . Me gjithe ato vite ai sebashku me djalin e tij z.Rasim na priti ne bahçen e shtepis se tij. Gjate qendrimit meqe jemi edhe ne prag te festes se Kurban Bajramit ra biseda e tradites se familjeve myslimane te fshatit Iballe. Myslimanet e fshatit Iballe jane ne dy fise: a) Fisi Kabash dhe b) Nje pjese e Fisit Thaç . Dhe pse ne mosh te thyer Zeneli per habi mban mend shume ngjarje historike si dhe personazhe te ndryshme, mjafton qe ta degjosh. Nder te tjera ai tha:  "Myfti Zoti ua shperblefte per xhamin qe bat dhe kushdo qe ka ndihmu. Une e mbaj mend, qe i vogel jam fal ne kete xhami, se kjo xhami eshte aq e vjeter sa baba im , Mustafa thote se gjyshi i tij ka degju prej babes tij se; xhamia eshte aq e vjeter sa nuk mbahet mend. Ne kete xhami jane fal disa hoxhallar . Une mbaj mend Hoxh Bishen , ka pas ba falje edhe Mustaf Baftia (Kurtalia). Ku...

Kroni i vjeter i Ali Ages se I-re - Pukë (1936) Nje qytet do kishte me shume vlere nese ruan traditen dhe objektet e vjetra! Ne biseda te ndryshme shume qytetar me shqetesim flasin per ate qe i ka ndodh dhe po i ndodh Pukes. Ku me qellim ku paqellim duke lene ne harres traditen dhe historin e vyer te ketij qyteti. Disa me nostalgji kujtojne banesat e vjetra, disa shtepit , disa lagjet dhe disa personalite pukjane dhe jo vetem. Eshte per tu habit se si Puka nuk ka arritur te ruaj asnje nga objektet e vjetra te saj , kujtoj ketu kronin e  Ali Ages  I-re ne qender te qytetit, godinen e vjeter qe ne kohe e Mbretit Zog quhej Komun, ndertesa e vjeter e  Kajmekamit  tek xhamia e Koder Hanit , hanet e vjetra deri tek  Sarajet . Sikur te ishin keto objekte dhe shume te tjera a nuk do kishte me kuptim qyteti sot?  Godina e bardhe eshte Komuna Puke. Foto e vitit 1936 Ndaj , ne radh te pare vet pukjanet duhet te ringjallin historin dhe traditen e tyre po ashtu drejtues...

Kabashi është vendbanim i lasht ë dhe deri n ë fillim t ë shek. XVII ka qen ë qendra m ë e r ënd ësishme ekonomike , politike , fetare dhe kulturore p ër mbar ë krahin ën e Puk ës. K ët ë e d ëshmojn ë: gjetjet arkeologjike q ë faktohen q ë nga shek. II-IV , Trase e Udh ës s ë Madhe q ë lidhej me Adriatikun e Shkodren me Dardanin ë dhe brigjet e Danubit, duke d ëshmuar se Kabashi  ësht ë vendbanim i lasht ë dhe kishte qytez ë q ë n ë kohen romake. Po ashtu Kalaja Qytez ë , Kalaja e Zbubit , Kalaja e Boks me sarajet e Lek ës ku kan ë sunduar fiset: Ziu, Blinisht dhe Principata Dukagjini. I pasur n ë aspektin gjeoetnologjik me nj ë tok ë ku prodhohen: Rrush, arr ë , moll, dardh ë, qershi, man, thana, g ështenja aq sa formohet pyll ë me g ështenja, si dhe shume fruta pylli si: boronica etj. Po ashtu vend i p ërferuar p ër bletarin ë. Deri n ë shekullin XX blektoria ka pasur mjaft zhvillim ku jan ë num ëruar dhjetra kope t ë m ëdha , aq sa nuk kishte kullot ë q ë t ë plot ësonte ushqim...

Rrethi i Pukes kufizohet me: Shkoder, Lezh, Mirdite, Kukes, Has dhe Tropoj. Rrethi ka nje shtrirje gjeografike prej 1034 km2. Ne rreth ndodhet malet e larta si: Mali Munell, Malli Krrabit (Mida), Mali i Terbunit etj. Po ashtu rrethi i Pukes ka lumin Fan, Lumin e Gomines, Lumi Gomsiqe. Ne rrethin e Pukes ndodhet dy Bashki; Puke dhe Fushe Arrez dhe ka keto njesi administrative:  Njesist adminsitrative te rrethit Puke (ish komuna) jane: Qerret, Qelez, Rrape, Gjegjan , Iballe, Qaf Mali, Rrape, Blerim dhe Fierze.  Fshatrat e rrethit Puke jane: 1. Kabash 2. Qerret i Madh 3. Iballe 4. Berish Vendi 5. Kryezi 6. Aprip Guri 7. Armiraj 8. Arst 9. Miliska 10. Lajthize 11. Berish Eperme 12. Berish e Vigel 13. Levoshe 14. Levrushk 15. Pla 16. Bicaj 17. Meçe 18. Blerim 19. Luf 20. Lumbardh 21. Lumzi 22. Blerim 23. Blinisht 24. Mesul 25. Mertur 26. Mezi 27. Midh 28. Bushat 29. Buzhal 30. Miliska 31. Mollekuqe 32. Orosh 33. Dedaj 34. Dardhe 35. Dom 36. Duzhnez 37. Flet 38. Fierz 39. Plet 40. P...

Kënga  " Maje Krahu "  ose siç disa i thonë : " Këngë përpjet "  është shumë e moçme dhe është kënduar nga burrat e fisit të Kabashit , Pukë . (1) Për vjetërsin, ajo shkon paralelisht me  Lahuten  e cila po ashtu është instrumenti më i vjetër muzikor i fisit të Kabashit.(2) Për herë të parë kënga është kënduar nga i pari i fisit të Kabashit  Qaf Leka  i cili ishte ftuar në një dasëm në Kabash. Pasi u ul në krye të Odës së Burrave , të bashkuar në odë burrat prisnin që kreu i fisit ta hap dasmen, por Qafa nuk ishte mirë me shëndet, pasi kishte marr shumë plag në trup gjatë një luftimi në mbrotje të fisit. Kur  Qaf Leka  vuri re se burrat prisnin atë për të hap dasmen , ai kërkoi ndihmë për ta ngrit në këmbë. Shumë nga burrat e fisit nuk dinin se ai ishte plagos, pasi Leka çdo herë ishte shembulli i trimërisë se fisit dhe asnjë herë nuk tregonte asnjë dobësi. Pasi u drejtua dhe kontrolloj ksulen prej leshi të bardhë , Qafa vuri doren e djathtë ...

Ne suren  El Kalem * pasi Allahu xh.sh tregon mbi sjelljen e arroganteve ndaj Profetit a.s dhe kur ai u thoshte fjalet e Allahut xh.sh. ata thonin:  "Keto jane perralla e popujve te lashte!" Allahu xh.sh. i sjell shembullin e atyre qe ishin mosmirenjohes ndaj Allahut xh.sh. dhe si ata u sprovuan. Ne kete sure tregohet ngjarja e pronave te kopshtit ku tregon:  "Siç i sprovuam te zotet e kopshtit, te cilet ishin betuar se ne mengjes do t'i vilnin frutat, por nuk thane: "Ne dashte Allahu!". Keshtu teksa ato flinin naten , kopshtin e goditi nje fatkeqsi nga Allahu yt dhe kopshti gdhiu si i kositur. Ne agim, ata thirren njeri - tjetrin nese do vilnin frutat duke thene: Nese doni te vilni frutat shkoni heret ne kopshtin tuaj! Dhe u nisen duke i thene njeri - tjetrit: "Te mos lejojme asnje nevojtar (vobek) qe te hyje ne kopshtin tone! Ata te pindur dhe te vendosur ne te tyren u nisen heret, por kur shikuan kopshtin ne ate gjendje thane: "Morem fund! Qenk...

Burrat e Kabashit te Prizrenit ne burgun e Nishit                     Me rastin e botimit te librit " Rrustem Rexhep Kabashi (Rrustë Kabashi)  dtl;1835-vd.1910" vizitova  Ferit Kabashin . Feriti eshte djali i Hysenit, ndersa Hyseni eshte djali Zenunit, ndersa Zenuni eshte djali Haxhi Rrustës, e Haxhi Rrusta eshte djali i Rexhepit dhe Rexhepi eshte djali i  Balas  dhe Bala eshte i  Hasan Kabashit . Familja e Ferit Kabashit dhe kusherinjeve te tjere si  Xhemil Kabashi ,  Lulzim Kabashi  etj ndodhen ne tokat e te pareve te cilet ia paten ble  Iljaz Ages  ne verilindje te Prizrenit te cilet vite me vone zbriten ne vendin qe sot quhet Korishë .  Ferit Kabashi  ka tre djem; Gazmend, Enver dhe Rifat. Ndersa nga brezat e tjere te Haxhi Rruste Kabashit jane ato te Brahimit te cilet jane shtuar ne disa breza dhe me te njohurit nder ta jane:  Adem Kabashi . Ndersa ana e breznis tjeter...